Нима учун ФИФА Исроил ёки Фаластинни турли мусобақалардан четлаштирмаяпти? Нима учун Россия билан бир хил мантиқ ишламайди?
«SILA Права» подкасти янгиликларни яна бир бор ҳуқуқий нуқтайи назардан кўриб чиқади. Охирги соннинг асосий мавзуларидан бири - ФИФАнинг Фаластин-Исроил можаросининг кучайишига ноаниқ муносабати.
Тақдимотчилар Михаил Прокопец, Юрий Заицев ва Иля Чичеров Россия клублари ва терма жамоаларини четлаштириш масаласи қандай ҳал қилинганини эслади ва бир нечта мантиқий саволларга жавоб берди.
Россиянинг четлатилиши хавфсизлик билан боғлиқ хавотирлар билан изоҳланган. Бу борада фикрингиз?
РФИ ФИФАга қарши иш бўйича арбитраж судига мурожаат қилди. Бу қарорда қайд этилишича, миллий терма жамоаларнинг фаолиятини тўхтатиб туриш россиялик спортчилар хавфсизлигидан хавотирланиш билан боғлиқ ва расмий равишда бу интизомий жазо эмас. Гарчи бу форс-мажор ҳолатлари ҳақида банд бўлса ҳам. ФИФА маълумотларига кўра, тақиқ Россия ва Украина ўртасидаги ҳарбий ҳаракатлар туфайли эмас, балки жаҳон ҳамжамиятининг мисли кўрилмаган муносабати билан юзага келган.
Биз ҳуқуқшунослар сифатида ҳарбий амалиётлар давом этаётганини батафсил тушунтиришга ҳаракат қилдик, лекин айни пайтда Россия ҳудуди хавфсиз: ҳеч нарса учмаяпти, бирорта ҳам ўйин қолдирилгани йўқ, чемпионат давом этмоқда, хорижликлар келишмоқда. Ҳа, Украинага келсак, у ерда барча ҳолатлар хавфли эканлиги аниқ эди, нимадир учиб кетиши мумкин эди. Шу сабабли мусобақаларни кечиктириш учун асослар бор эди. Аммо Россияга келсак, бу далил саволлар туғдирди. Қолаверса, биз Россияда бу хавфли эканлигига рози бўлдик ва нейтрал майдонлардан фойдаланишни таклиф қилдик: Туркия, Қозоғистон, Сербияда жаҳон чемпионатлари ва еврокубокларда ўйнаш мумкин. Бизга айтишдики, бу ҳали ҳам хавфсиз эмас – украиналик мухлислар провокацияга сабаб бўлиши мумкинлиги сабабли, ФИФА ва УЕФА бунинг учун жавобгарликни ўз зиммасига олишни истамайди ва шу асосда улар бизни Лозанский судига беришдан бош тортишди.
Ростини айтишимиз керак: ФИФА ва УЕФА қарорлари Россия терма жамоаси билан ўйинларни рад эта бошлаган федерациялар босими остида қабул қилинган. ФИФА Жаҳон чемпионатидаги бўғинлари синишидан қўрқарди: ҳомийлар олдидаги мажбуриятлар, катта жарималар ва ҳоказо. Улар энг кам қаршилик кўрсатар йўлни топдилар. Буни ХОҚ сиёсати доирасида буни осонлик билан амалга ошириш мумкин эди.
Шу билан бирга, Фаластин ҳам, Исроил ҳам расмий ўйинларни давом эттирмоқда. Бироқ... Бу ерда мантиқий савол туғилади: Исроил ва Фаластин билан вазият бизники билан қандай фарқ қилади? ФИФА ва УЕФА ўйинларни бекор қилиш борасида ҳеч қандай муносабат билдирмади. Кечиктиришлар бўлди: масалан, «Маккаби Ҳайфа» - «Вильярреал» учрашуви Кипрда ўтказилди.
Аммо бутун дунё бўйлаб исроилликларнинг хавфсизлиги масаласи янада кескинроқ - биз Хамас бир неча бор дунёнинг исталган мамлакатида исроилликларни ўлдирганини эслаймиз. Россия ва Украина ўртасидаги можаро пайтида бундай ҳодисалар бўлмаган. Нима учун Исроил-Фаластин можароси пайтида спортда хавфсизлик муаммоси кўтарилмади, лекин Россия клублари ва терма жамоалари нейтрал майдонларда ўйин ўтказа олмайди? Буни кимдир албатта, изоҳлаб бериши керак.
Эслатиб ўтамиз, баскетбол бўйича ЦСКА клуби ҳам худди шу хавфсизлик нуқтайи назаридан Евролигадан четлатилган эди. Лекин айни пайтда октябрь ойида Испанияда «Валенсия» ва «Маккаби» жамоалари ўртасидаги учрашув бўлиб ўтди. Улар мисли кўрилмаган хавфсизлик чораларини кўрдилар: улар портловчи моддаларни қидириш учун 700 нафар полициячи, вертолёт ва итларни олиб келишди. Бундан ташқари, исроилликлар ва фаластинликлар ўртасидаги можаро анча вахимага сабаб бўлишини ҳеч ким ўйлаб ҳам ўтирмади. Можаронинг иккинчи иштирокчиси ҳам бор. Фаластин 1998 йилдан бери ФИФА аъзоси. Қўшни бўлишига қарамай, Исроил Европа Конфедерацияси (УЕФА), Фаластин эса Осиё Конфедерацияси (ОФК) аъзоси ҳисобланади. Фаластинликлар билан боғлиқ биринчи хабар, улар Жазоирда ўйнашади. Бу тушунмовчиликни келтириб чиқарди: нега Африка ҳудудида? Шундан сўнг ФИФА ва ОФК Фаластинга Жазоирда ўйнашга рухсат берилмагани ҳақида билдиришнома юборишди - афтидан, бу ФИФА қарори эмас, балки дастлаб Фаластиннинг ташаббуси бўлган. Улардан Осиё конфедерациясида нейтрал давлат танлаш таклиф қилинди. ЖЧ-2026 саралаш босқичи доирасида Австралия билан уй учрашуви Қувайтда бўлиб ўтди. РПЛ ва УПЛ легионерларига тезда шартномаларини тўхтатишга рухсат берилди. Исроилдачи?
ФИФА томонидан бундай ҳаракатларни кўрмаяпмиз. Исроилда юздан ортиқ хорижлик футболчи тўп тепаётган бўлсада, баъзилари ҳаётларига хавфни сезиб, қўрқишларини тан олишган. ФИФА бу борада ҳеч қандай баёнот бермаяпти. УЕФА ҳам. Бироқ 24 февралдан кейин жаҳон ва Европа футболи раҳбарлари хорижликларнинг РПЛни эркин агент сифатида тарк этишига рухсат беришни хоҳлашди.
Биз бу можароларнинг ҳажми ёки жиддийлигини солиштирмаяпмиз - биз шунчаки ФИФА ва УЕФАнинг хатти-ҳаракатларига қараймиз. Афсуски, бундай реакциялар бу ташкилотларга яхши имидж бермаяпти – қарорлар сиёсий вазият ва ташқи босимга қараб қабул қилинишини кўрсатмоқда. Улар бир-бирига зид.
