O‘zbek futboli faxriysi Axbor aka Imomxo‘jayev 19 fevral kuni qutlug‘ 86 yoshga to‘ldi. Maxsus muxbirimiz Husan Temirov futbolimiz jurnalistikasi otaxonini tavallud ayyomi bilan qutlash bahona bafurja suhbat asnosida u kishining faoliyat yo‘liga birrov nazar soldi.
- Axbor aka, shunday quvonchli lahzalarda ko‘nglingizdan nimalar o‘tyapti?
- Ortga nazar tashlar ekanman, mazmunli va unutilmas umr yo‘lini bosib o‘tganimga amin bo‘laman. Butun hayotim davomida meni qo‘llab kelgan ustozlar, yaqinlarim, do‘stlarim juda ko‘p. Shak-shubhasiz, baxtli insonman. Umr yo‘ldoshim, rahmatli Faridaxon bilan roppa-rosa yarim asr birga umr kechirdik, 5 farzandni tarbiyaladik. 2009 yili rafiqam omonatini topshirganida, dunyo ko‘zimga qorong‘u bo‘lib ko‘ringandi. Muhimi, farzandlarim va nabiralarim meni sira yolg‘izlatib qo‘yishmadi. Mana, bugun 15 nabira va 21 evarining baxtli bobosiman va buning uchun avvalo, Yaratganga shukrona aytaman.
- O‘zbek futbolida sharhlovchilik maktabini yaratdingiz. Bu sizga nima berdi?
- Avvalo, xalqqa tanildim. Shu kasb ortidan 10 minglab muxlislar orttirdim, yurt kezdim. Hozir mamlakatimizning eng chekka hududlaridagi qishloq va mahallalarda ham do‘stlarim, birodarlarim bor. Bilasizmi, qaysi viloyatga xizmat safari bilan borsam, kamdan-kam holatda mehmonxonaga joylashardim. Ya’ni do‘stlarim o‘z xonadonlariga olib ketishardi. Agar uylariga borish imkoni topilmasa, hattoki, mendan biroz ranjishardi. Shunday hurmat va e’tiborning o‘zi baxt emasmi? Umrim davomida ko‘plab do‘st va yaqinlarimni yo‘qotdim. O‘zaro suhbatlarimiz - shirin xotira. Fursatdan foydalanib, ular xotirasi oldida bosh egaman.
- Ikki davrni ko‘rdingiz - sobiq ittifoq va mustaqillik yillari. Armonli dunyoning kemtigi nima?
- Ochig‘i, hozirgi avlod sharhlovchilariga havasim keladi. Rohatlanib ishlash uchun barchasi muhayyo. Biz esa barchasini noldan boshlaganmiz. Hech qanday baza yo‘q edi. Hozirgi zamonaviy texnologiyalar, xususan, internet qayerda deysiz...? O‘yin sharhiga tayyorlanish jarayonida qancha-qancha gazetalarni varaqlab chiqardik: «Sovetskiy sport», «Futbol - xokkey», «O‘zbekiston fizkulturachisi»... Kerakli ma’lumotlar bazasini to‘plash uchun yana bir qator nashrlarni yig‘ib borardik. Shu tariqa 1ta o‘yin sharhiga kamida 2-3 kun hozirlik ko‘rardik. Endi internet bor, qidiruv tugmasini bossangiz, bas. Mustaqillikka erishmaganimizda, milliy chempionatimiz ham yo‘lga qo‘yilmasdi. Sportchilarimiz suveren davlat nomidan Olimpiada va Osiyo o‘yinlari, jahon va qit’a chempionatlarida ishtirok etolmasdilar. Asosiysi, istiqlol bizga o‘zligimizni anglash, milliy mafkuramizni yuksaltirish, ajdodlarimiz madaniy merosini o‘rganish, ularni qadrlash imkonini berdi.
- O‘zbek futboli istiqlol yillari o‘z shaklu-shamoyiliga ega bo‘ldi. Biroq mundial hamon orzuligicha qolmoqda...
- 30 yilki, futbolimiz jahonga chiqishini kutib yashayapman. Albatta, terma jamoamizni JCHda ko‘rish orzusi yo‘qolgani yo‘q. Ammo ortda qolgan davr shuni ko‘rsatdiki, bunga hali to‘liq tayyor emasmiz. Tan olish kerak, so‘nggi yillarda futbol tizimi o‘zgardi. O‘FA va PFL sohani daromad manbaiga aylantirish yo‘lidan bormoqda. Mana, futbolni turli illatlardan tozalash, uni shaxsiy tomorqasiga aylantirib olgan «qon so‘ruvchi zuluklar»dan voz kechish, bolalar sektorini rivojlantirish, odilona hakamlikni ta’minlash harakati kuchli. Umid qilamizki, hozirgi islohotlar ertami-kech o‘z samarasini beradi va milliy jamoamizni mundialda ko‘ramiz, baribir.
- Aytingchi, O‘zbekiston milliy chempionatini tashkil etishda ravon yo‘l tanlaganmidi?
- Albatta, dastlabki yillar juda og‘ir bo‘lgan va shunga yarasha, ko‘plab xato-kamchiliklar ham kuzatilgan. Zero, mutaxassislar va kadrlar yetishmovchiligi ham bor edi. Ilk mavsumda 2ta klubni chempion sifatida tan olingani, format va ishtirokchilar sonining tez-tez o‘zgargani shu xatolardan bir tomchi. Muhimi, bugun yurtimizda mutaxassislarning butun bir avlodi shakllandi. Futbol menejmenti va marketingi rivojlandi, mustahkam infratuzilma yaratildi. Yana akademiyalar faoliyat boshladi. Aytish mumkinki, futbolimiz endi-endi o‘z relsiga tushdi. Buyog‘iga hammasi yaxshi bo‘ladi, nasib qilsa.
- O‘zbek futbolidagi hakamlik maktabiga munosabatingiz?
- Sohadagi faoliyatimni aynan hakam sifatida boshlaganman, bir necha yil davomida respublika va sobiq ittifoq miqyosidagi uchrashuvlarni boshqarganman. Shuni ishonch bilan aytaman, ortda qolgan yillar O‘zbekistonda kuchli hakamlik maktabi shakllandi. Qarang, futbolchilarimiz hali katta mundialga chiqa olishmadi, hakamlarimiz esa bu ishni allaqachon uddalashdi. Hattoki, o‘zbek o‘g‘loni Ravshan Ermatov JCHda eng ko‘p o‘yin boshqargan referi bo‘lib turibdi.
- Sizni «O‘zimizning Axbor aka», deb e’zozlashadi. «Doda» bo‘lsangizda, hamon muxlislar nazdida o‘sha chaqqon va epchil, talabchan, zukko Axbor akasiz.
- Ta’riflar uchun tashakkur. Butun umr sportga oshno tutindim, jismoniy tarbiya bilan muntazam shug‘ullanishni kundalik odatga aylantirdim. Hech qachon chekmadim, zararli illatlardan uzoq yurishga intildim. To‘g‘ri, hashamatli yashamadim. Deylik, ro‘zg‘or va farzandlar tarbiyasidan orttirib, avtomobil ham xarid qilolmadim, dang‘illama imorat sololmadim. Avvaliga otamdan qolgan hovli, keyinchalik davlat bergan 3 xonali kvartira yashadim. Hozir o‘sha kvartira narxiga mos 3 sotixlik hovlidamiz. Asosiysi, bosib o‘tgan umr yo‘limdan hech qachon afsuslanmaganman. Vijdonim oldida pokman, kechasi bemalol uxlayman, har qanday inson ko‘ziga tik qaray olaman, hech kimdan tili qisiq joyim yo‘q. Bu ham katta baxt aslida. O‘ziga shukr.
- Muxlislar ovozingizni rosa sog‘inishgan...
- Barchalari omon bo‘lishsin. Futbol - ularniki, xalqniki. Shunday ekan, har bir futbolchi maydonga tushar ekan, avvalo, shuni yurakdan his qilishi kerak. Qadrdonlarim va muxlislarimga eng samimiy tilaklarimni yo‘llayman. Orzu qilish va unga intilib yashashdan aslo charchashmasin. Umid qilamanki, JCH-2022 O‘zbekiston termasi ishtirokisiz o‘tadigan oxirgi mundial bo‘lib qoladi.
- Muxlislar nomidan mazmunli suhbat uchun katta rahmat. Xalqimiz, farzandlar va nabiralar ardog‘ida farog‘atda bo‘ling.
