JCH-2022 finalidan deyarli uch oy o‘tdi va 2026 yilga qarab harakat qilish vaqti keldi. Vaqt tez o‘tadi, shuning uchun mezbon davlatlar faol tayyorgarlik bosqichiga o‘tish arafasida. FIFA o‘z navbatida asosiy ishni amalga oshirdi: Xalqaro federasiya Ruanda poytaxtida bo‘lib o‘tgan Kongressda navbatdagi jahon chempionatining yangi formatini tasdiqladi.
2026 yilda turnirda 48 ta jamoa ishtirok etadi – saralashdan o‘tgan 45 ta davlat, shuningdek, uchta mezbon davlat (AQSH, Kanada va Meksika). Bu hozirgacha amalga oshirilgan eng katta kengayish: 1930 yildan beri Jahon chempionatida 13 ta jamoa qatnashgan, 1954 yilda ularning soni 16 taga, 1982 yilda 24 taga, 1998 yilda esa 32 ta jamoadan iborat biz uchun odatiy formatni qabul qilgan. 48 ishtirokchiga kengayishi bir vaqtning o‘zida 50% ga o‘sishni anglatadi, bu kelajakda turnirni tashkil qilishni murakkablashtiradi va qiziqishga ta’sir qiladi. Ammo FIFA prezidenti Janni Infantino bu qarorni kuchli qo‘llab-quvvatladi, chunki bu masalada elementar matematika ishlaydi: ko‘proq o‘yin = FIFA uchun ko‘proq pul va bu futbol organi uchun eng muhimi.
Endi guruh bosqichi qanday o‘tadi?
Dastlab uchta jamoadan iborat 16 ta guruh bo‘lib, ulardan ikkitasi keyingi bosqichga yo‘l olishi rejalashtirilgan edi. Ushbu formatda 80 ta o‘yin bo‘lardi (1998 yildan buyon 64 tasi o‘tkazilgan).
Ushbu moslashuv ikkita muhim kamchilikka ega edi: birinchisi - guruhda uchta jamoa bo‘lsa, so‘nggi turning intrigasi yo‘qoladi, ikkinchisi - ular uchun eng yaxshi moslashishga erishish uchun ikki jamoa o‘rtasida qandaydir kelishuvga kirishish ehtimoli ortadi, chunki o‘yinlar parallel ravishda o‘tkazilmasdi. Bu 1982 yilda sodir bo‘ldi, Germaniya va Avstriya, aslida, keyingi bosqichga chiqish va Jazoirni "qoldirib ketish" uchun nemislarning 1:0 hisobidagi g‘alabasiga kelishib olishdi (keyin ular har bir guruhdagi barcha hal qiluvchi o‘yinlar bo‘lib o‘tishiga qaror qilishdi.)
Ammo Qatarda bo‘lib o‘tadigan jahon chempionati finaligacha FIFA mutasaddilari futbol jamoatchiligining tanqidiga qaramay, uch jamoalik variantga amal qilishdi. FIFA ehtimoliy til biriktirish muammosini har bir durangdan keyin penaltilar seriyasi orqali hal qilishni taklif qildi, ammo bu shartda ham kelishilgan o‘yinlar ehtimoli saqlanib qolishi aniq edi.
2022 yilgi jahon chempionatidan keyingina Infantino guruhlarda uchta jamoadan iborat format eng yaxshisi emasligini tan oldi. Natijada FIFA kongressda to‘rtta jamoa bilan 12 guruhdan iborat variantni ma’qulladi. "Qayta ko‘rib chiqilgan format til biriktirish xavfini kamaytiradi va barcha jamoalar kamida uchta o‘yin o‘tkazishini ta’minlaydi, shu bilan birga raqobatchi jamoalar o‘rtasida muvozanatli dam olish vaqtini ta’minlaydi", deyiladi FIFA bayonotida.
Natijada 48 ta jamoa 4 tadan 12 ta guruhga bo‘linadi. Birinchi va ikkinchi o‘rinlar to‘g‘ridan-to‘g‘ri guruhlardan chiqishadi, uchinchi o‘rin egalari esa ochkolar, gollar farqi va boshqa ko‘rsatkichlar bo‘yicha tartiblanadi. Faqat sakkizta uchinchi o‘rinni olgan jamoa keyingi bosqichga chiqadi - jami 32 ta jamoa. Shundan so‘ng pley-off bosqichi shakllanadi - format hozir Yevro o‘tkazilayotgan formatga juda o‘xshaydi.
Ko‘proq jamoalar ➡️ ko‘proq o‘yinlar ➡️ uzoqroq turnir
To‘rtta jamoadan iborat guruhlar va qo‘shimcha pley-off bosqichida jami 104 ta o‘yin bo‘lib o‘tadi, bu avvalgidan 62,5 foizga ko‘p. Taqvim bilan bog‘liq muammo bor edi, chunki ko‘plab o‘yinlar ko‘proq o‘yin kunlariga muhtoj edi va Professional Futbolchilar Assosiasiyasi (PFA) haddan tashqari yuklangan taqvim tufayli "jismoniy charchoq va ruhiy charchash"dan xavotirda ekanligini aytdi. PFA bosh direktori Maeta Molango futbol taqvimini "to‘liq qayta tiklash" kerakligini aytdi.
"2026 yil uchun e’lon qilingan Jahon chempionatining kengaytirilgan formati yana band bo‘lgan jadvalga ko‘proq o‘yinlar kiritilishini anglatadi", dedi u. “FIFA o‘yinlar oralig‘ida kamida 72 soat dam olish, har hafta majburiy dam olish va ta’tilga chiqish kabi masalalarga ustuvor ahamiyat qaratayotgani quvonarli. Biroq, bu ichki va xalqaro kalendarning doimiy kengayishiga qanchalik mos kelishini ko‘rish juda qiyin. Biz bilamizki, o‘yinchilarning hozirgi ish yuki ularning sog‘lig‘iga doimiy ta’sir qiladi ... Biz ularni buzmaguncha bosim o‘tkaza olmaymiz."
FIFAning aytishicha, musobaqa 2010, 2014 va 2018 yilgi jahon chempionatlarida bo‘lgani kabi davom etadi - jami 56 kun. Ammo bu tayyorgarlik davrini hisobga oladi, bu hozir 14 kun. 2026 yilgi jahon chempionatining o‘zi 39 kun - 2010, 2014 va 2018 yilgi jahon chempionatlaridan bir hafta, Qatardagi turnirdan esa 10 kun ko‘proq davom etadi.
Milliy terma jamoaning majburiy mashg‘ulotlari 2026 yilning 25 mayida boshlanadi, shuning uchun klublarning so‘nggi o‘yinlari 24 maygacha o‘tkazilishi kerak. Istisnolar faqat Chempionlar ligasi va Yevropa ligasining final bosqichiga taalluqli bo‘ladi – bu holda finalga chiqqan klublar va jahon chempionatida ishtirok etuvchi jamoalar tarkibiga kirgan futbolchilar yig‘inga 30 maygacha yetib kelishlari kerak bo‘ladi.
Shu bilan birga, turnir boshlanishining aniq sanasi yo‘q, ammo final kuni ma’lum – 19 iyul.
Bunday zich taqvim bilan o‘yinlar erta boshlanib kechgacha davom etishi aniq, boshqa narsalar qatori vaqt zonalarining maksimal sonini qamrab olish uchun. Bizni oltita o‘yindan iborat o‘yin kunlari kutayotgan bo‘lishi mumkin.
Jahon chempionatida kim qo‘shimcha yo‘llanmalarni oladi?
46 ta jamoa saralash o‘yinlari orqali yo‘l oladi (jumladan, Jahon kubogi mezbon davlatlari uchun uchta kafolatlangan o‘rinlar), oxirgi ikki o‘rin esa qit’alararo pley-off bosqichi orqali taqsimlanadi.
2022 yilgi Jahon chempionati bilan taqqoslaganda, 17 ta qo‘shimcha saralash o‘rni mavjud: 16 o‘rin va avval mezbonlar uchun ajratilgan bitta joy. Endi bu sodir bo‘lmaydi - AQSH, Meksika va Kanadaning avtomatik kvalifikasiyasi tufayli SONSASAF sloti shunchaki uch pog‘onaga qisqaradi. Bu shunday chiqadi:
OFK: 8 (+4)
AFK: 9 (+4)
KONKAKAF: 6 (+3)
UYEFA: 16 (+3)
KONMEBOL: 6 (+2)
Pley off: 1 (+1).
Qit’alararo pley-offda jami oltita jamoa ishtirok etadi - Yevropadan tashqari beshta konfederasiyadan bittadan, shuningdek, mezbon konfederasiya sifatida KONKAKAFdan bittadan.
Saralash qanday o‘tadi?
UYEFA: Saralash 2025 yilda boshlanadi. To‘rt yoki beshta jamoadan iborat 12 ta guruh bo‘lib, har bir guruh g‘oliblari to‘g‘ridan-to‘g‘ri jahon chempionatiga yo‘l oladi. So‘nggi to‘rtta o‘rin uchun pley-off formati hali tasdiqlanmagan.
KONMEBOL: Janubiy Amerika odatdagidek 10 jamoalik formatini saqlab qoladi. Saralash 2023 yil sentyabrida boshlanishi kerak, eng kuchli oltilik Jahon chempionatiga yo‘llanma oladi.
OFK: Saralash 2023 yil oktyabr oyida eng quyi reytingdagi Osiyo mamlakatlari o‘yinlari bilan boshlanadi. Avtomatik saralash bosqichi 2024 yil sentyabr oyida boshlanib, 2025 yil iyuniga qadar davom etadigan uchinchi bosqichdan so‘ng ma’lum bo‘ladi.
KONKAKAF: Tanlov 2024 yil mart oyida boshlanadi. Uchta avtomatik saralash va Qit’alararo pley-off jamoasini aniqlaydigan so‘nggi tur 2025 yilning sentyabridan noyabrigacha bo‘lib o‘tadi. Unda 12 ta jamoa ishtirok etadi.
Afrika va Okeaniya hali formatni tasdiqlamagan.
Qur’a qanday o‘tkaziladi?
Qur’a uchun mamlakatlar taqsimoti odatdagi formatni hisobga oladi, unga ko‘ra mezbonlar FIFA reytingida eng yaxshi jamoalar bilan birinchi pog‘onaga tushishadi. Qolgan savatlar ham reyting bo‘yicha tuzilgan.
Har bir guruhda har bir konfederasiyadan bittadan ko‘p bo‘lmagan jamoa bo‘ladi (Evropa bundan mustasno)
