Мақоламиз сарлавҳаси боис, кимлардир бизни максималистик қарашда айблашлари мумкин. Майли, бунга розимиз. Майли, бунга розимиз. Зеро, фикримизни ёрқинроқ ифодалаш, 9 май кунининг ҳаётимиздаги ўрнини теран тушуниш ва тушунтириш, футбол мухлислари бир дам айрича сергак тортишлари учун айнан шу сарлавҳани танладик.
Миллий жамоамиздаги депсинишдан ва футболимиз мутасаддилари, мураббийлар, ўйинчилардаги тушунарсиз ғалати карахтликдан фиғони фалакка кўтарилаётган мухлис учун 9 май - огоҳлик, бедорлик, мавзуга янгича муносабат куни. Хусусан, ўзимиз учун ҳам! Бу кун шундай ўйламоқ ва мулоҳаза юритмоқ ҳар биримиз учун ҳам қарз, ҳам фарз. Фашизмга қарши кураш қурбонлари хотираси олдидаги қарздорлик абадийдир. Қурбонлар руҳини эъзозлаш эса инсоният зиммасига тушган мангу миссиядир.
Фашизм балосидан бутун инсоният азият чекди, лекин собиқ шўро ҳудудидаги халқлар бошига тушган азоб-уқубатларни ҳеч қачон ёзиб тугатиб бўлмайди. Бепоён ўрмонлар ва ботқоқликлар, мангу музликлар ва баланд қоялар узра ястанган қорликлар бағридан ҳамон II Жаҳон уруши қурбонлари излари топилмоқда. Фашизм хунрезлиги оқибати ўлароқ, минг-минглаб истеъдодлар - бўлажак юлдузлар футбол осмони узра пормалай-порлай олмай, мангу сўнишди.
Ким билади, балки улар Лев Яшин ва Ринат Дасаев, Эдуард Стрельцов ва Олег Блохин, Давид Кипиани ва Хорен Оганесян, Биродар Абдураимов ва Геннадий Красницкий каби буюк истеъдодлардан ҳам истеъдодлироқ эдилар... Фашизм МДҲ ҳудудида кўкка бўй ростлаётган футбол чинорининг улкан шохларини кесиб ташлади.
Бу маконда шаклланиб, сайқал топаётган истеъдодлар занжирининг бир неча халқаси мангу узилди. Уруш бўлмаган ва ўша истеъдодлар занжири узилмаганида, бугун МДҲ, хусусан, Ўзбекистон футболи қай даражада юксаклашарди - буни таърифлашга тил ожиз. Уруш футболнинг юқори суръатини тўхтатди ва ортга сурди. «Репетитор» газетасига II Жаҳон уруши статистикасини тайёрлаш чоғи тушундикки, Ғарбий Европа ушбу улкан бало офатидан анчайин иҳоталанган. Бу борадаги маълумотлар орасида осмон билан ерчалик фарқ бор.
Демоқчимизки, уруш таъсирида бироз секинлашган бўлсада, еврофутбол асло тараққиётдан тўхтамаган. Ўша асоратлар сабаб, МДҲ футболи ҳамон еврофутбол билан тенглашолмайди, беллашолмайди. ХХ аср 40-йилларида узилган генетик занжирнинг салбий таъсири ҳозирга келиб сезилмоқда. Урушдан аввал туғилиб, урушдан кейин камол топган авлод ХХ асрнинг 60-80-йилларида ажойиб ўйинлари билан бутун Европани ларзага солди. Уруш оқибатида туғилмаган ёки камол топмаган истеъдодлар қолдиражак авлод айни дамдаги МДҲ, шу жумладан, Ўзбекистон футболи тараққиётида ўзига хос локомотив бўлиши лозим эди.
Тарихнинг адолатсиз ва шафқатсиз ҳукми сабаб, биз шу тараққиётдан бебаҳра қолдик. Олға интилиш даврида жиддий жабр-ситам кўрмаган, истеъдодлар занжири ҳамиша мустаҳкам сақланиб қолган еврофутбол эса гуллаб-яшнашда давом этмоқда. Денгиз довули улкан тўлқинларнинг бир-бирига урилиши натижасида юзага келади. Булутларнинг аёвсиз тўқнашуви таъсирида чақмоқ чақади. Футболдаги тараққиётни ҳам шундай тасаввур қилмоқ жоиз. Бир неча авлод тажрибаси таъсиридагина футбол бир маромда тараққий топади. Бошқача айтганда, соҳанинг илдам қадам босиши учун бир неча авлод тажрибаси уйғунлашуви ва сайқаллашуви шарт.
Мамлакатимиз футболи эса фақат ХХ аср 60-йиллари авлодининг тарихий тажрибасига таянмоқда, холос. Боз устига, миллий футболимиз МДҲ таркибига кирган бошқа мамлакатлардан фарқли равишда, 70-йиллар авлодининг етук вакилларини ҳам йўқотган. «Пахтакор-79» ҳалокатини назарда тутаётганимиз ҳаммага тушунарли. Уруш ва ҳалокат оқибатида тараққиёт мароми издан чиққан футбол савиясини «немис машинаси» маҳоратига солиштириш, қиёслаш адолатданми?
Йўқ, албатта. Немис футболи уруш йиллари
