Ёки Жаҳон клублари кино жанрларига қиёс... 2015 йил якунида доимгидек, халқаро кино куни нишонланди. Championat.com сайти шу баҳона айрим клубларни картиналар йўналиши, яъни жанрларига таққослаб кўрди. Қиёсий ўхшатишлар нечоғли асосли эканлигини мақолани ўқиб чиқиб, ўзингиз баҳолашингиз мумкин.
Артхаус
Кенг аудиторияга мўлжалланмаган фильмлар ҳам ўз мухлисларига эга, албатта. Кўпчиликка кўзга ташланмайдиган жиҳатлар ва қаҳрамонларнинг файласуфлаштирилганига эътибор қаратиш ёқади. Лекин аксарият томошабинларга артхаус жанридаги 3 соатли картиналар маъқул. Улардаги энг қизиқарли воқеалар якуний титрлар ҳисобланади. Луи ван Гал давридаги «МЮ»нинг майдонга тушган футболчилари рўйхатини ўқиш уларнинг ҳаракатларини кузатишдан қизиқроқ туюляпти. Гарчи мураббийнинг ғояси аниқ-тиниқ бўлсада (рақибнинг хато қилишигача қисқа узатмалар ҳисобига тўпни назорат қилиш), «Юнайтед» ижросидаги ўйинни кузатиш азобнинг ўзгинасига айланди. Хайриятки, бу «режиссёр»да хронометраж вақти анча чекланган - 90 дақиқа, холос.
Байопик
Байопик жанридаги фильм муайян машҳур шахсга бағишланади ва унинг бутун ҳаёт йўлини қамраб олади. Лекин бундай картинада ҳам ўзининг якуний кульминацион лавҳаси бўлиши шарт. Агар бош қаҳрамон ҳаётининг шу кульминацион нуқтаси режиссёрга тўғри келмаса, бундан ёмони йўқ. Сэр Алекс Фергюсоннинг нафақага чиқишидан сўнг замонавий футболда ўз мураббийи қадрини тўла-тўкис акс эттирадиган биргина клуб қолди. Бу - «Арсенал». Арсен Венгер ҳамон трансферларга пул сарфлашда зиқналик қиляпти (рақобатчилари билан таққослаганда, умуман сарфламаяпти), шунинг баробарида романтик ҳужумкор футболдан ҳам воз кечишни истамаяпти. Гоҳида шу туфайли натижа қурбон бўляпти. Умуман, «Арсенал» 2000-йиллар бошида чемпионатда хавфли куч саналарди, бироқ охирги мавсумларда кўпинча 4-ўрин соҳиби ва жароҳатланганлар макони сифатида гавдаланмоқда. Тўғри, айни пайт Венгер жамоаси яна кўтарилиш жараёнида. Ҳар ҳолда, «канонирлар» топ-клубларга қарши ўйинларда ўз устунликларини намойиш этяптилар, ўртамиёналарни савия бўйича хотиржам енгмоқдалар. Хуллас, ҳозирда жароҳатлар туғёни клуб ўйинига деярли таъсир қилаётгани йўқ. «Манчестер Юнайтед» олдидаги қийинчиликлар ва «Челси»нинг инқирозини ҳисобга олсак. «Арсенал»нинг ниҳоят, яна чемпионлик суруридан баҳра олишига имконияти чакки эмас. Хуллас, ҳозирги «Арсенал»ни Арсен Венгер байопикига қиёслаш қийин эмас. Боз устига, унинг кульминацион нуқтаси тобора яқинлашаётгандек.
Гангстер
Жамият қонунларини тан олмайдиган ва шахсий ғурур қоидалари асосида яшовчи қаҳрамонларга қараб, уларнинг яхши ёки ёмон эканликларини ажратиш мушкул. Ахир улар бир қарашда, жиноятчидек таассурот уйғотишади. Боз устига, ҳам мафия гуруҳи, ҳам оилага боғлиқ бўлишади. Футболдаги бундай ҳолатни қаерда кўряпмиз? Эҳтимол, Италиядадир. Эътиборлиси, номзод жамоа шунчалик яққол кўринадики, бошқасини танлаш иложсиз. Мана, «Палермо» ва унинг президенти Маурицио Зампаринини олайлик. Клуб соҳиби «Милан» вакилларини «қузғунлар», дея «мақтади», ўз ҳамкасби - «Сампдория» президенти Массимо Феррерони ўлдириш таҳдиди билан қўрқитди. Қолаверса, ўз жамоаси футболчиларини атайлаб ўйин амалиётидан маҳрум қилиб, улардан янги шартномага имзо чекишни талаб қилди. Тўғри, вақтида трансферлар учун мафиядан қарз олган «Наполи» ҳам бор. Аммо Массимо Челлино барибир, рақобатдан холи. Ушбу бизнесмен 22 ёшидаёқ «Кальяри» хўжайинига айланган. У ортда қолган давр мобайнида фақат спорт маркази қурилишига боғлиқ тушунарсиз ҳисоб-китоб схемаси ва нақ 36 нафар мураббийни ҳайдагани билан эътиборга тушди. Дейлик, Челлино 2 йилча олдин Англияга йўл олди ва «Лидс Юнайтед» клубини сотиб олиб, мухлисларга ЧЛга чиқиш ҳақида ваъда берди. Бироқ орадан бир неча ой ўтгач, солиқ тўловларини вақтида амалга оширмаганлиги сабаб, футбол фаолиятидан четлаштирилди. Қолаверса, «Лидс» чемпионшипда ниҳоятда суст иштирок этди, расман президентсиз қолган клуб ҳар 2-3 ойда мураббийни истеъфога чиқаришдан чарчамади. Натижада Челлино мухлисларга яна сўз берди: «Муносиб харидор топилиши билан клубни сотаман». Бироқ бу фикридан қайтди. Яъни дисквалификацияси муддати тугагач, бошқарувни қайта ўз қўлига олди. Лекин бу ҳали ҳаммаси эмас. Челлино яна солиқлар тўлови муаммоси туфайли яна четлаштирилди. Бу сафар у «Лидс»ни мухлислар уюшмасига сотиш ҳақида гапирди. Бироқ кўп ўтмай, «айтдим-қайтдим» одати тутиб, клубни сотувга қўймаслигини эълон қилди. Қизиғи, Италияда Челлинога нисбатан бир неча жиноий иш очилган. Хуллас, «Лидс»ни бемалол мафия ҳақидаги фильмларга боғлаш мумкин. Фақат, махсус трагифарс жанрига. Бундай ҳолатда унинг мухлисларига шунчаки, сабр тилаш жоиз.
Комедия
Мисол учун, Эдди Мерфи ва Дэн Эйкройд ўзларига бириктирилган ўхшаши йўқ персонажларни қандай талқин этишларини кузатиш анча қизиқ. Шунинг баробарида улар ачиниш ҳиссини ҳам уйғотишади. Умуман, кулгу ва ачиниш ҳисси ушбу жанрдаги кўплаб фильмларда чиройли тарзда уйғунлаштирилади. Қарангки, футболда ҳам бундай персонажлар етарли. Вақтида Жанпьеро Гасперини «Интер»да ва Раймон Доменек Франция терма жамоасида Юрий Никулин ёки Пьер Ришар томонидан яратилган адашиб қолган инсон персонажини эслатиб юборишганди. Ҳозирда бундай яққол адашмовчилик йўқ. Аммо кўпчиликнинг наздида Рафаэль Бенитес ўз жойида эмас экан. Тўғри, «Реал»нинг ўзи учун янада мосроқ келувчи жанр бор. Шунинг учун фаворитларни тинч қўйиб, аввало, аутсайдерларга назар солайлик. Тим Шервуднинг ишлари бошиданоқ асло юришмади. Мураббий Бентеке ва Делфастолнинг кетишларини билинтирмасликка роса уринди. Хусусан, «Астон Вилла» таркибини Идрисса Гуэя, Жордан Айю ва Руди Жестед каби футболчилар тўлдиришди. Хуллас, «Вилла»нинг айни таркиби ҳеч ҳам аутсайдерлик мақомига мос эмас. Шунинг баробарида Тим Шервуд ҳамон ёқимтой инсондек қоляпти. Дейлик, яқинда 6 ёшли мухлиснинг мактубига шахсан ўзи жавоб ёзди. Умуман, унга ниҳоят, ўз жамоасини топишини тилаш керак. Ахир барча комедиялар хеппи-энд билан тугайди.
Триллер
Ушбу жанр қоидасига кўра, фильм ҳаловатсиз, ҳаттоки, қолоқ ҳаёт билан бошланиши керак. Лекин секин-аста воқеалар ривожи кескинлашади ва томошабин ҳаммаси қандай тугашини билмай қолади. Чунончи, «интрига»лар ўзаро боғланиб кетади, кўп нарса сирли туюлади, асаб ўйини бошланади. Биласиз, «Реал» футболчиларининг мураббий билан можарога боришаётгани хусусида гап-сўзлар ҳар бир омадсиз ўйиндан сўнг пайдо бўляпти. Аммо ғалаба қозонилгач, бундай «шарпа»лар қаергадир «бекиниб» оляпти. Ҳаммаси ўта сирли. Бенитеснинг ўзи эса қўл остидаги жамоа чемпионатда дарвоза томон ҳаммадан кўп зарба йўллаётганини таъкидлашдан чарчамаяпти. Бироқ шундай таассурот борки, мураббий барчасини рўй-рост айтмаётгандек. Дейлик, футболчилар ўз устозларини Рождество дастурхонига таклиф этишмади. Ўртада қандайдир тушунмовчилик борлигига яна қандай исбот зарур? Нима бўлганда ҳам, мавсум ҳали узоқ давом этади ва барчаси қандай интиҳо топиши мутлақо мавҳум.
Эпос
Охирги вақтларда ўтмиш қаҳрамонликлари акс эттирилган фильмлар йўналиш бўйича комиксларга ўхшамоқда. Фактлар орқали эркин мурожаат этиш ҳолати ва турли майда жиҳатларни ўз ичига олган даврлар эпос йўналишида яна кўплаб жанрлар пайдо бўлишига олиб келди: криптотарх, пеплум, стимпанк ва мокьюментар. Фақат битта нарса ўзгармай қоляпти: қаҳрамоннинг жасорати ва номининг абадийлашуви. «Лестер»нинг афсонавий мавсуми қаҳрамонлик билан тугаши ҳали аниқ эмас, аммо жамоа номининг тарихдан жой олгани тайин. Тахмин қилиш мумкинки, аксарият бетараф мухлислар «тулкилар»нинг юришлари охиригача шу руҳда давом этишини исташмоқда. «Лестер»га ҳали янада кўпроқ омад керак. Факт шуки, клуб ҳозирча эпос йўналиши бўйича тўғри йўлдан кетяпти. Ҳа, Раньери жамоасининг тарихга кириши учун бунданда чиройлироқ услубни топиш қийин...
Фожиа
Сайёҳлик лайнери ғарқ бўляпти, сайёрага даҳшатли вирус тарқаляпти, самолёт бошқарувдан чиқиб кетяпти, ер секин, лекин сезиларли равишда музлаяпти... Бундай кўринишдаги фильмларда доимо борлиқни қутқарувчи қаҳрамон топилади ёки ёқтирган қизини ҳимояловчи жасур йигит. Очиғини айтамиз: жорий мавсум бошида кўплаб грандлар фожиали фильмни эслатишганди. Бироқ «Ювентус» вақт ўтиши билан тезликни оширди, «Реал» ва «МЮ» клублари эса бошқа фильмларда роль соҳиби бўлишди. Фақат, «Челси» ҳамон ушбу жанрга содиқ қоляпти. «Беназир» бошқарувидаги ушбу қимматбаҳо ва замонавий кема йўлида учраган деярли барча айсбергларга урилиб бўлди. Энди бошқарувчи ҳайдалди ва буёғига Гус Хиддинкдан Брюс Уиллис яратган персонаж каби қаҳрамонлик кўрсатиши талаб этилади.
Бонус
ҚўрҚинчли фильм
Балоғат ёшига етмаганлар учун мўлжалланган картиналар жаҳон кинематографиясида муҳим ўрин тутади. Шундай экан, қўрқув уйғотадиган фильмларга ўхшаш клубларни баён этмаслик мумкинми? Демак, марҳамат, бош ролларда - «Бавария», «Барселона», «Реал» ва «ПСЖ». Фақат битта факт шуки, улар томошабинлар эмас, балки рақибларига қўрқув солишади. Айтиш жоиз, биз танлаган клублардан жафо чеккан рақиблар қўрқувни турлича қабул қилдилар. Мисол учун, «Эспаньол» клуби «Реал»га 0:6 ҳисобида ютқазганидан сўнг кейинги 2та ўйинни ўз фойдасига ҳал қилди. Демак, «Қироллик клуби»нинг даҳшати унга ижобий таъсир этган. «Барселона» олдида шундай ҳисобда ожиз қолган «Рома» эса, аксинча, нақ 3та тур давомида ўзига келолмади.
А. АҲМЕДОВ тайёрлади
