"Эл класико" ларнинг барчаси ўзгача тарихга эга, алоҳида номлар билан эсланади. Ушбу баҳснинг мавқейи шу қадар баланд нуқтага етиб улгурганки, у майдонда ҳаракат қилувчи футболчилардан тортиб мураббийлар штабигача алоҳида масъулият юклайди. Бугунгача ўтказилган ҳар бир учрашувга назар соладиган бўлсак, ўйинларнинг сўнгги натижаси жамоа бош мураббийлари келажагини ҳам қатъий белгиловчи ҳукмга айланиб келганлигини кўришимиз мумкин. Зеро, "класико"да қоқилган клубнинг мавсум давомидаги кейинги иштирокини тахминий баҳолаш қийин бўлмай қолди. Кўриниб турибдики, бу сафар ҳар иккала клуб мураббийларининг "Эл класико"даги энг омадсиз дебютлари хусусида тўхталиб ўтамиз.

5. Эрнесто Вальверде (1:3 - 2017)

Испаниялик ушбу мутахассис Каталонлар штабида унчалик ҳам ёмон таассурот қолдирмаган. 2016/17 йилги мавсум якунлангач истеъфога чиқарилган Луис Энрике ўрнига олиб келинган Вальвердедан клуб мутасаддиларининг умиди катта эди. Тенгсиз ҳужум триосига эга клубнинг Неймардан ажралиши бутун Каталонияни хавотирга солиб қўйгани кўпчиликка сир эмас. Янги мавсумдан фаолиятини бошлаган Эрнесто ушбу катта бўшлиқнинг ўрнини тўлдириб бермасларидан туриб иш бошлаши қийин эди. Ўзи ҳам буни чуқур тушунган мутахассис мавсум кутилганидек жуда оғир кечишини билиб турарди. Бартомеу эса ўтган мавсумдаги барчасининг компенсацияси учун биргина Дембеле хариди билан мураббийлар штабини алдаб қўя қолди. Дастлабки жиддий "Класико"сида "Камп Ноу"да тор-мор этилиш Валверде учун катта босим бўлиб, мухлисларнинг энди ҳафсаласи пир бўлаётган пайтлари эди. Лекин Эрнесто муҳим паллада ўзини йўқотиб қўймади. 1:3 нинг оғир юки мавсумолди режаларга жиддий таъсир этган бўлса-да, кейинги қарама-қаршиликда ҳар қалай мағлуб бўлмади. Тўғри, "Барселона"нинг ЕЧЛни эрта тарк этганида мураббийнинг қатор камчиликларини яшириб бўлмайди. Бироқ, 93 очко жамғариб жамоаси билан мамлакат чемпионига айланган Вальверде мавсум давомида азалий рақибини ҳатто иккинчи ўринга ҳам яқинлаштиргани йўқ. Шундай экан, "Класико"да имкониятни бой берган мураббийнинг биринчи мавсумининг ўзидаёқ жамоасини қайта шакллантира олганини ҳам алоҳида эътироф этган ҳолда рейтингимизга испаниялик мутахассисни омадсиз мураббийлар ичидан омадли аъзо сифатида жойлаштирамиз.

4. Кике Сетьен (0:2 - 2020)

"Барса"нинг ҳам "класико"лардаги муваффақиятсизликлари "қаймоқранглилар"никидан асло кам эмас. Клуб Гвардиола жамоани тарк этганидан сўнг Луис Энрике давридагина узоқ кутилган треблни қўлга киритди. Ундан сўнг мураббийлик постига келган Эрнесто Вальверде фаолияти ҳам унчалик ёмон кечгани йўқ. Ҳар қалай мамлакат чемпионликлари қўлга киритилди. Лекин, Месси ва раҳбарият, шунингдек раҳбарият ва жамоа аъзолари ўртасидаги келишмовчиликлар бошқа бир шахс, Кике Сетьен даврида авжига чиқа бошлади. Албатта, "Бетис" даражасидаги мураббийнинг Каталонлар қўяётган талабларни бажаришига деярли ҳеч кимнинг кўзи етмасди. Лекин ўша ярим йилнинг ўтиши ҳам "Барса" учун жуда оғир кечди. Бутун жамоа тўлиқ раҳбарият билан тескари тарафга айланиб олган ва Месси индивидуал маҳорати эвазигагина қутқариб юрган ўйинлари билан клуб евромайдонларда узоққа бора олмас эди. Жорий йилнинг 2-мартида ўтказилган "эл класико" ҳам турнир жадвалидаги ҳолатни бироз бўлса-да "Реал"га оғдиргани ҳолда клубдаги Бартомеу билан боғлиқ ишончсизликларни яна бир маротаба сув юзига қалқитиб чиқарди. Бу ролда бош мураббийнинг ҳам айби кам эмас. Сетьен фаолияти давомида муҳим учрашувларда қўпол хатоларга йўл қўйди. Айниқса, "Сантьягу Бернабеу"да кечган баҳсда Брейтуэйт бўйича қилган қарори жуда кўпчилик томонидан танқид қилиниб, мағлубиятга асосий сабаб сифатида кўрсатилди. Умуман олганда, Зиданнинг чемпионлик йўлида клубини тиклаб бораётган қадамлари Сетьеннинг жар ёқасига кириб бораётганлиги билан тескари пропорцианал эди. Агар испаниялик мутахассис ўзаро қарама-қаршиликда балки ютказмаганида, ўз пўстидаги совуқ ҳароратни бироз юмшатган бўлармиди?!

3. Хулен Лопетеги (1:5 - 2018)

Ҳа, "Реал"нинг ўзаро ўйинлардаги йирик мағлубиятлари рақибга солиштирганда бироз кўпроқ. Омадсиз старт бошлаб олган мураббийлар қаторида Хулен Лопатеги номи ҳам бор. Тўғри, испаниялик мутахассиснинг бугунги кунда қайд этаётган натижалари уни бундай салбий қиёфада шакллантирмаслиги ҳам мумкин. Аслида буни холислик жиҳатидан тўғри ҳолат сифатида баҳоласак ҳам бўлади. Лопатегининг биргина айби қарор чиқаришда бироз шошқалоқликка йўл қўйганлиги ва ўз йўлида собит тура олмаганлиги бўлса керак. Терма жамоалар билан ишлашда Юлэнга тан бермасдан илож йўқ. Мамлакатнинг U-19 ҳамда U-21 ёшларини қитъада тенгсиз қилган мураббий маҳоратини ортиқча изоҳлаб ўтириш шарт эмас. Шундан сўнг ЖЧ олдидан миллий термани қабул қилиб олган Лопатегига мусобақада қатнашиш насиб этмади. Атрофидагиларининг билдираётган ортиқча таклифларига кўниб мураббийсиз қолган "Реал"ни бошқаришни танлаган инсон ўзини бундан кейин нималар кутаётганлигини тасаввур ҳам қилолмаган бўлса кеак. Мана шу ҳодисадан кейин клуб бошига яқин ўн йиллик ичидаги энг мусибатли кунлар кела бошлайди. Ўз базасидан асосий юлдуз ва тўпурар Роналду ҳамда кетма-кет 3 маротаба Европа тахтини забт этган, жамоанинг ич-ичига руҳий синггиб кетган Зиданнинг йўқлиги устига келган янги мураббийдан раҳбарият нималарни кутаётганлигини тасаввур қилаверинг. Усиз ҳам терма жамоа мухлисларидан турли танъа ва маломатларни қабул қилиб олаётган Хулен учун катта миссия қийинчилик туғдирди. Кетма-кет учралаётган мағлубиятлар ва кундан кун янгиланаётган турфа антирекордлар кетидан белгиланган "Эл класико" ушбу мураббийга ҳар томонлама кучли босим берди. Ўйин давомида тотал мағлубиятга учраган Мадрид жамосида энди ҳар қанасига Лопатегини ушлаб қолиш учун сабаблар қолмаган эди. 1:5 эса барча муаммоларни очиқ ҳолда юзага чиқариб юборди. Испаниялик тажрибали мураббийнинг барча даврлардаги фаолиятига ҳурмат сақлаган ҳолда айтишимиз мумкинки, "Реал" даражаси миллий терма жамоа даражасидан тубдан фарқ қилади, керак бўлса бир бош устун ҳам туриши мумкин. Шундай экан, клуб устидан жиддий қарор чиқариладиган муҳим паллада мураббий билан боғлиқ шошма-шошарлик катта фожиаларга олиб келиши мумкинлигига битта жамоа мисолида гувоҳ бўлдик. Тан олиш керак, Лопатеги давридан сўнг емирилган клубни Зиданнинг ўзи ҳам шакллантиришга қийналмоқда.

2. Рафаэль Бенитес (0:4 - 2015)

"Класико"лар тарихидаги "Реал"нинг яна бир йирик мағлубияти Рафа Бенитес қўл остидаги даврларга тўғри келади. Ушбу натижа мураббий даражаси ва таркиб эътибори билан Моуриньо қайд этган кўрсаткичдан сира ҳам фарқ қилмайди. Лекин иккисининг ҳам ўхшаш жиҳати - мағлубият "Барселона"нинг требл қайд этганидан сўнг содир бўлганлигида. Шунга қарамай Бенитеснинг Мессисиз қолган жамоага қарши баҳсини ҳар қанақасига оқлашнинг иложи йўқ. Таркиб борасидаги танловда ҳам испаниялик мутахассис жиддий хатоларга йўл қўйди. Ўша мавсумлардан бошлаб марказда мустаҳкам боғичга айланиб бораётган Модрич, Каземиро ҳамда Кросс учлигидан бразилиялик плеймейкер кутилмаганда тушиб қолади. Муҳим учрашув олдидан амалга оширилган бундай ротация албатта, кўпчилик мухлисларга манзур келмади. Ўзи учун ноодатийроқ ҳисобланган 4-2-3-1 схемасида ҳаракат қилган "қаймоқранглилар" "Сантьягу Бернабеу"да барча имкониятлар бўйича ҳам азалий рақибларидан ортда қолишди. Амалда эса ўтказиб юборилган жавобсиз 4 та тўп фарқи Бенитес курсисининг қимирлай бошлаганига огоҳлик қўнғироғи сифатида жаранглади. Ундан кейинги учрашувлардаги кетма-кет такрорланувчи муваффақиятсизликлар "Реал"нинг аҳволини тобора ёмонлаштириб бораётган эди. Натижада, йил бошига келиб барибир раҳбарият испанияликка истеъфо беришга мажбур бўлади. Унинг ўрнига олиб келинган тажрибли Карло Анчелотти қанча меҳнат қилмасин Бенитес қолдириб кетган кемтикларни тўлақонли ёпишга кучи ҳам вақти ҳам етмас эди. Мадрид жамоасининг катта фарқ билан чемпионлик курашидан чиқиб кетишида куздаги ўзаро баҳснинг асорати анчайин жиддий бўлган деб айта оламиз. Ўйин амалиёти бироз камроқ бўлган Карло отанинг эса клубини ЕЧЛ финалига олиб чиқишига менимча мухлисларнинг ўзи ҳам ишонишмаган бўлсалар керак.

1. Жозе Моуриньо (0:5 - 2010)

Биз Моурни ўзи бошқарган турли клубларидаги ўзгача ғалабалари билан кашф этиб бўлганмиз. Айниқса, португалиялик мутахассиснинг "Челси" ҳамда "Интер" жамоаларида эришган ютуқлари алоҳида таҳсинга сазовор. Унинг "Реал"даги фаолиятини ҳам ёмон давом этган деб бўлмайди. Лекин илк "класико"сида эмас. Қисқа қилиб айтганда, клуб раҳбариятининг ўзига қўйган катта масъулиятини Жозе етарлича ҳис қила олмади. Зеро, ўшанда мадридликларда эндигина янги авлод шаклланаётган, рекорд суммадаги қиммат трансферларга имзо чекилган ҳамда янги таркиб учун стабил формадаги кучли мураббий изланаётган даврлар эди. Параллел томондан Моуриньо ўша пайт учун "қаймоқранглилар" танловига айни мос тушадиган даражада эди. У ва қўл остидаги "неррадзури"ларни 2010-йилда тўхтатишнинг иложи топилмади, аста-секинлик билан Европани забт этган Моур услуби Пересга ёқа бошлади. Юзага келган мантиқни қарангки, Мадрид клубига Испанияда кун бермаётган самовий "Барселона"ни ҳам катта ўйинда тор-мор этган инсон айнан Жозенинг ўзи эди. Бу томондан Пересни мураббий трансфери борасида хатога йўл қўйди деб айта олмаймиз, албатта. Рекорд сумма эвазига Мадридга олиб келинган мутахассис устидан клуб президенти энди жиддий талаблар қўйишига етарлича асослар бор эди. Биринчи галда мураббийнинг ўзи учун руҳий томонлама хотиржамликни ҳис этиб олиш, шунингдек бутун оммага ўз маҳоратини кўрсатиб қўйиш учун ҳам 29-ноябр санаси Жозе учун ғоят аҳамиятли саналарди. Бунинг устига, ўтган мавсум требльга эришган ва бу йил ҳам ўша миссия томон илдам одимлаётган "Барса" устидан қозонилажак ғалаба аллақачон орзуга айланиб бораётган ва бажарилиши шарт бўлган юмуш эди. "Ла Масия" йигитларидан қўрқинчли таркиб ясаб олган "кўканорранглилар"ни тўхтатиб қолиш Моур учун балки чемпионлик пойгасида кутилмаган имконият яратиб берар эди. Лекин у бунинг уддасидан чиқа олмади. Буёғига эса юқорида таъкидлаб ўтилганидек, марказий баҳсда ғолибликка эришган жамоа мавсум сўнггини ҳам бир хил темпда якунлаб қўя қолди. Таблодаги 5:0 ҳисоби бутун Мадрид учун туширилган аламли тарсаки эди. Сўнгги декадада қайд этилган ушбу энг йирик мағлубият айнан Моуриньодек диққанафас инсоннинг пешонасига ёзилгани бир томондан унинг учун жуда катта сабоқ бўлса, бошқа томондан очилмаган эшикни очиш учун қайта берилган имконият эди. Португалиялик мутахассис энди буёғига ўтказилган "Класико"ларни ёндириб ташлаши лозим эди. У ва Пеп ҳамда Роналду ва Месси ўртасидаги кураш интригаси келаси йиллар кескин ошиб кетди. Ўша даврлар миқёсида мамлакат чемпионлиги ҳар иккала жамоа учун ҳар қандай халқаро совриндан ҳам кўра юқори планга айланди. Мухлислар "олтин тўп" учун кечадиган жиддий рақобатни битта турнирда кўришга ҳам ўрганиб қолишди. Катта уринишлар эвазига қўлга киритилган 2012 йилги ЛаЛига чемпионлиги Моуриньо сиймосини янада юқорироққа олиб чиқиши мумкин. Лекин энг қиммат таркиби билан қутурган Роналдуси бўла туриб ҳам илк дебютдаги шармандали мағлубият Жозени ҳар қанақасига оқлай олмайди. Зеро, бундан кейинги ўзаро принсипиаллик қай суратда давом этганлиги барчамизга маълум.

Юсуфбек тайёрлади