Аслида бу ҳақда ёзишни анчадан буён ўйлаб юрган эдим. Мавриди келган экан, ёза қолай. Балки яна ёшлар терма жамоалари мавзусида бўлмаса-да, шунга яқинроғи хусусида гап бошлаётганим тўғри эмасдир.

Аммо шуни таъкидлаш лозим, ҳозир гапирмасак, кейинчалик зарурияти қолмаса керак. Сабаби оддий - яқин орада бундай даражадаги мусобақа бўлмайди.

Футболимиз ўсаётгани ҳақида охирги йилларда гапириш урф бўлди. Шукрки, бунга сабаблар ҳам етарли. Гарчи фақат ёшлар ва ўсмирлар даражасида бўлса-да, ҳар ҳолда, дунё футболида Ўзбекистон номи бот-бот жаранглаб турибди. Тарих қатларида аввалгиларига қараганда, ёрқинроқ нур сочадиган 2013 йил айниқса, ёшлар футболи учун омадли келди. Тан олайлик, катталаримиз мундиалнинг ёнига ҳам боришни уддалолмаётган бир вақт укалари нафақат бордилар, балки фахрлансак арзийдиган натижаларга ҳам эришдилар. Ҳозир нафақат Осиё даражаси, балки жаҳон футболида ҳам ўз ўрнимизни топиб бормоқдамиз. Мана, ўсмирлар ўртасида Осиё чемпиони бўлдик. Тўғри, бу натижага қийинчилик билан эришдик. Аммо чемпионлик унвони қўлга киритилганининг ўзи катта гап. Демак, футболимиз ўсмоқда. Нафақат ён-атрофдаги давлатлар, балки сал узоқроқдаги Россиядан ҳам биз томон ҳасад аралаш ҳавас билан қаратилган нигоҳларни ҳис қилмоқдамиз.
Келинг, шу ўринда теран мулоҳаза юритишга уриниб кўрайлик. Зеро, «Ютуқлар ўзимизники, яхшиси, камчиликлардан гаплашган маъқул», деган биринчи одам эмасман. Одатда бундай гаплар ҳаддан ортиқ мақтаб юборишлар кузатилган вақтда айтилади. Кибр жуда ёмон нарса. Ҳозир шундай ҳолатки, футболимизни баҳолашда бироз кибру-ҳавога берилгандекмиз. Албатта, мақтов ҳам керак. Олқишга арзийдими, демак, чапак чалиниши турган гап. Аммо меъёрида.
Биз ҳам шу фурсатда чегарадан чиқмаган ҳолда аввалги мусобақаларни яна бир бор эслашга уриниб кўрайлик. Кейин шунга қараб хулоса чиқаришимиз мумкин.

Ўзбекистон ёшлар терма жамоаси 2013 йили Туркияда ўтган жаҳон чемпионатида иштирок этди. Чорак финалга қадар етиб борди. Очиғи, бу натижани барча ўзбек мухлислари кутгандилар. Йигитларга балли, улар ишонч­ни оқладилар. Аммо нимагадир шундан сўнг ҳам терма жамоа ўйинидан 100 фоиз қониқиш ҳосил қилинмади. Ҳар ҳолда, мақтовлар билан бирга танқидлар ҳам етарлича янгради. Аслида ҳам жамоанинг жаҳон чемпионатидаги ўйини икки хил таассурот қолдирди. Бир томондан, Европанинг анча кучли Греция ва Хорватия каби жамоа­ларига қарши муносиб ўйин намойиш қилинди. Аммо Уругвай ва Франция билан баҳсларда юмшоқ қилиб айтганда, ғоят ёмон натижа қайд этилди. Бундан қандай хулоса чиқариш мумкин? Тан олиш лозим, ўзбекистонлик футболчилар Греция ҳамда хорватияликлардан техник - тактик жиҳатдан устун эканликларини қай даражада кўрсатган бўлсалар, Франция ва уругвайликлардан айнан шу борада анча «қовун пишиғи»га ортда қолиб кетганларини яшира олмадилар. Бу мусобақадан қолган умумий таассурот шуки, ҳали қилинадиган ишлар кўп экан. Балки Жамшид Искандаровнинг жароҳати ҳам бу таассуротга ўз таъсирини ўтказгандир. Эҳтимол, у ўйнаб турганида, фарқ бу қадар катта кўринмасди. Аммо биргина футболчининг сафдан чиқиши терма жамоани бу қадар қийнаб қўйса, савия ҳақида ишонч билан гапиришга истиҳола қилади киши...

Ўзбекистон ўсмирлар терма жамоаси жаҳон чемпионатида нимчорак финалдаёқ ортга қайтди. Аммо шуниси қизиқки, айнан ўсмирлар жамоасининг мусобақадаги иштироки мухлислар наздида чорак финалга чиққан ёшлар термасиникидан муносиброқ бўлди. Мана, Ўзбекистон ўсмирлар жамоаси БАА-2013да қандай натижаларга эришганини эслаб олайлик. Гуруҳда Панама ва Хорватия жамоалари мағлуб этилди. Марокаш билан эса дуранг қайд этилди. Шундан сўнг нимчорак финалда Гондурас термасига қарши кечган учрашувда вакилларимиз 0:1 ҳисобида мағлубиятга учрадилар. Бир қарашда, анчайин камтар натижа. Аммо бир нарсани инобатга олсак, вазият тубдан ўзгаради. Ўзбекистон ўсмирлар терма жамоаси таркиб борасида ёшлардан анчайин «ғариброқ« кўринишда эди. Бу жамоада Искандаров ва Махсталиев даражасидаги индивидуал томондан маҳоратли футболчилар йўнашмади. Аммо Дилшод Нуралиев жамоаси бирор марта йирик ҳисобда ютқазмади. Аксинча, қайси жамоага қарши майдонга тушса, унга етарлича ташвиш туғдирди. Бир сўз билан айтганда, Дилшод Нуралиев ўз жамоа­сининг салоҳиятидан фойдаланишда беназир ҳаракат қилди.

УМУМИЙ ХУЛОСА

Бу икки жамоанинг умумий жиҳати нимада? Жавоб битта - ҳар иккиси фақат натижа учун ўйнади. Хўш, бизга бу натижалар нима берди? Тан олиш лозим, озми-кўп ҳар ҳолда, ўзбек футболига обрў келтирди. Бу борада ҳар икки жамоага ҳам ҳар қанча миннатдорчилик билдирсак арзийди. Шу муваффақиятлари сабаб ўзбек футболи ёшлар ва ўсмирлар даражасида жаҳон футболида ўз ўрнини топяпти. Бу ҳақда қўрқмай айтсак бўлади. Лекин буёғигачи?

Менимча, энди эришилган маррада тўхтамасдан, янги савияга чиқишга ҳаракат қилиш лозим. Ўзбекистон футболи ёшлар ва ўсмирлар даражасида ўз ўрнига эга бўлди - буни айтдик. Аммо ҳар сафар жаҳон чемпионатига борганда, фақат натижа учун ўйнаб, нимчорак ёки чорак финалга чиққан билан кўп нарса ўзгариб қолмас экан. Биз натижага эриша олишимизни исботладик. Энди дунё футболини бошқа жиҳатларимиз билан ажаблантириш вақти келмадими?

Аслида ҳозир айтмоқчи бўлаётган гап ҳеч қандай янгилик эмас. Ёдингиздами, Ўзбекистон ёшлар термасини бундан 11 йил илгари Виктор Борисов илк марта жаҳон чемпионатига олиб чиққанди. Тўғри, ўша Александр Гейнрих ва Илёс Зейтуллаев кабилар порлаши кутилган ЖЧда жамоамиз яхши натижага эришолмаган. Бироқ... Мана шу «бироқ» иборасидан сўнг уч нуқта қўйишга мажбурмизки, бу ҳақда мана неча йилдирки, ҳамон гапирилади. Ўша жаҳон чемпионатида ёшлар терма жамоаси Испания, Аргентина ва Мали жамоаларига қарши ўйнаган ва 3та учрашувда ҳам мағлубиятга учраганди. Аммо шу қадар чиройли ўйнагандики, мағлубиятлар ҳақида танқиддан кўра, таҳсинни кўпроқ эшитганмиз. Зеро, Виктор Борисов шогирдлари кейинчалик дунё футболи етакчиларига айланишган испанларга қарши ҳам, «Афсунгарлар» нисбати бериладиган аргентиналикларга қарши ҳам жуда чиройли ўйин намойиш қилишганди. Ҳозирда терма жамоаларимиз натижа кўрсатмоқдалар. Фикримча, энди янги савия намо­йиш қилиш вақти келди. Яъни яхши натижага яхши ўйин билан эришишга ҳаракат қилиш керак.

Бунинг учун юртимизда етарлича шароит бор. Мақола бошида ортиқча мақтов керак эмаслигини айтдик. Аммо тан олиш лозим, айнан шу масалада ҳар қанча мақтансак арзийди. Бундан 7-8 йил муқаддам хорижга чиқиб келган ўзбек мутахассислари у ерда яратилган шароитларни кўриб, ҳайратдан кўзлари ёниб гапирардилар. Ўша вақт бу борада Голландия ва Германияга етиб олишимиз жуда мушкул вазифадек кўринарди. Аммо шукрки, охирги йилларда бу масалаларда катта ҳажмда ишлар амалга оширилди. Оддийгина мисол, «Насаф»да ташкил қилинган футбол академиясини яхши биласиз. Яқинда хориждаги футбол мактабларида бўлиб келган мутахассислардан бири билан суҳбатда бўлдим. Унинг айтишича, «Насаф»да яратилгандек шароит унча-мунча хориж мактабларида йўқ экан. Ана, бор ҳам дейлик. Аммо шу ўхшатишнинг ўзиёқ келажакка ишонч билан қарашга ундамайдими?