Laqabi - "qora yulduzlar"
FIFA reytingida 60-o‘rin.
To‘rtinchi bor jahon chempionatiga boradi (2006, 2010, 2014, 2022).
B guruhi. Raqiblar: Portugaliya, Urugvay, Janubiy Koreya.
1-tur, 24 noyabr. Portugaliya - Gana
2-tur, 28 noyabr. Janubiy Koreya - Gana
3-tur, 2 dekabr. Gana - Urugvay
Oldingi muvaffaqiyatlari
Afrikada o‘tkazilgan ilk jahon chempionati Gana uchun tarixiy voqea bo‘ldi: "Qora yulduzlar" Kamerun va Senegal bilan birga, turnirning chorak finaliga qadar yetib bordi. Ganaliklar o‘shanda qiyin guruhga tushishgan edi: Germaniya, Avstraliya va Serbiya.
Birinchi davrada afrikaliklar uchun eng muhim va qiyin raqib – serblar bor edi, chunki guruhda Germaniya mavjudligini hisobga olgan holda, shu terma jamoa to‘sig‘idan o‘tib olish talab etilar edi. Serblar juda kuchli tarkibga ega edilar va ular Avstraliyadan kuchliroq edi.
Ikki hissiyotli jamoa o‘rtasidagi pragmatik o‘yinda Gana g‘alaba qozondi. Uchrashuvning 85-daqiqasida yarim himoyachi Zdravko Kuzmanovich o‘z jarima maydonchasi ichida qo‘pollik ishlatdi va buning uchun penalti belgilandi. Asamoa Gyan serblarni penaltida jazoladi.
Ikkinchi turda ganaliklar Avstraliya bilan uchrashishlari kerak edi. Sof nazariy jihatdan bu o‘yinda Ganani durang ham qoniqtirar edi. Uchrashuv boshidan yaxshi o‘tmadi. Gana darvozaboni Richard Kingsonning xatosidan unumli foydalangan Avstraliya 11-daqiqada oldinga chiqib oldi. Ganaliklar o‘yinga qaytishga shoshilishdi va raqib darvozasi tomon o‘tkazgan bosimlari penaltiga sabab bo‘ldi va avstraliyaliklar o‘n kishi bo‘lib qoldi. Gyan turnirdagi penaltidan kiritgan ikkinchi golini nishonladi. "Qora yulduzlar" o‘yinni oxirigacha nazorat qilishgan bo‘lsada, endi gol ura olishmadi - 1-1. Parallel o‘yinda Serbiya sensasion tarzda Germaniyani 1:0 hisobida mag‘lub etdi. Guruhdagi vaziyat yanada murakkablashadi. Endi Gana nemislar bilan ochko olishi yoki avstraliyaliklarning minimal g‘alabasiga umid qilishi kerak edi. Germaniya bilan "qora yulduzlar" munosib kurash olib borishdi. Ammo baribir Mesut O‘zil 66-daqiqada o‘zining ajoyib zarbasi bilan o‘yin taqdirini hal qildi. Gana parallel o‘yinning ijobiy natijasiga umid qilishi kerak edi.
Va bu sodir bo‘ldi ham! Serblar Avstraliyaga 2:1 hisobida yutqazishdi. Gana to‘plar nisbati bo‘yicha ikkinchi o‘rinni qayd etdi va guruhdan chiqdi. 1/8 finalda afrikaliklarni guruhda inglizlarni ortda qoldirgan AQSH terma jamoasi kutib turgandi.
Uchrashuv nisbatan zerikarli tarzda o‘tdi, jamoalardan birining yaqqol ustunligi yo‘q edi. Uchrashuvning 5-daqiqasidayoq Kevin-Prins Boateng hisobni ochdi. Gana oldinga chiqib oldi, lekin 62-daqiqada okeanorti vakillari Klint Dempsining sa’y-harakatlari evaziga penalti ishladi va uni Lendon Donovan golga aylantirdi. Uchrashuvning asosiy vaqti 1:1 hisobidagi durang bilan yakunlandi. Qo‘shimcha vaqt boshlanganidan 3 daqiqa o‘tgach, Gyan turnirdagi uchinchi goli bilan Ganani 2:1 hisobida oldinga olib chiqdi. Qolgan yarim soat amerikaliklar nazorati ostida o‘tdi, ammo ular o‘z vaziyatlarini golga aylantira olishmadi. Hisob boshqa o‘zgarmadi va Gana birinchi marta jahon chempionatining 1/4 finaliga yo‘l oldi. Chorak finalda "qora yulduzlar" Urugvay bilan to‘qnash kelishdi.
Ko‘pchilik uchun kutilmaganda bu o‘yin jahon chempionatidagi eng yorqin bahslardan biriga aylandi. Dastlabki 20 daqiqada Urugvay pressing qilgan bo‘lsa, keyinchalik Gana tashabbusni qo‘lga kiritdi. Birinchi bo‘limga qo‘shib berilgan daqiqalarda Salli Muntari uzoq masofadan kutilmagan zarba yo‘llab, uchrashuvda hisobni ochdi. Gana 1:0 hisobida kutilmaganda oldinga chiqib oldi. Urugvay bunga 55-daqiqadayoq javob qaytardi - Diyego Forlan jarima zarbasini ajoyib tarzda amalga oshirdi. Hisob tenglashadi va asosiy vaqt oxirigacha shunday qoldi. Yana ekstra taymlar! Qo‘shimcha taymlar yakunida Gana urugvayliklarni mag‘lub etishi mumkin edi va bu 120-daqiqada sodir bo‘lgani ham esda qolarli voqeaga aylandi. Luis Suares bo‘sh qolgan darvozaga uchib kelayotgan to‘pni qo‘llari bilan qaytardi va buning uchun maydondan chetlatildi, hakam penalti belgiladi. Ammo 11 metrlik nuqtani Gyan golga aylantira olmadi. Yakunda Urugvay penaltilar seriyasida g‘alaba qozondi.
Murabbiy va o‘yin uslubi
Otto Addo Gana terma jamoasi bosh murabbiyi hisoblanadi. Otto ko‘proq futbolchi sifatida tanilgan. U butun faoliyatini Germaniyada o‘tkazdi. "Gannover 96" (1996-1999), "Borussiya Dortmund" (1999-2005) Addo faoliyatidagi asosiy klublar hisoblanadi. Dortmund bilan ganalik 2002 yilda Germaniya chempionligini qo‘lga kiritgan va UEFA kubogi finalida o‘ynagan.
Otto murabbiy sifatida hali katta muvaffaqiyatlarga erishgani yo‘q. 2009 yildan 2015 yilgacha Addo "Gamburg"ning yoshlar jamoasini boshqargan. 2013 yilda asosiy jamoasiga ham jalb etildi, ammo bu uzoq davom etmadi, faqat ikkitagina o‘yin xolos. 2014 yilgi jahon chempionatida u Gana terma jamoasining bosh skauti bo‘lgan. Keyinchalik Otto bosh murabbiy yordamchisi bo‘lib ishlagan. Avvaliga 17/18 mavsumda Daniya klubi bilan, keyinchalik uch yillik tanaffusdan so‘ng Dortmundning "Borussiya"si bilan 20/21 mavsumda ishladi.
Endi esa Ottoga 2021 yilda Gana terma jamoasi bosh murabbiyi etib tayinlangan Milovan Rajevachning murabbiylar shtabiga kirish taklifi tushmoqda. Darvoqe, Janubiy Afrikadagi jahon chempionatida shov-shuvga sabab bo‘lgan jamoani aynan Rajevach boshqargan edi.
Bu safar serbiyalik murabbiy ish bermadi: 2022-yil yanvarida bo‘lib o‘tgan Afrika kubogida Milovan iste’foga chiqarildi. Jahon chempionatiga chiqish uchun pley-off bosqichiga 2 oy qolganida jamoa murabbiysiz qoldi.
Otto Addoning tayinlanishida jamoatchilik bosimi katta rol o‘ynadi. Gana futbol assosiatsiyasi idorasiga mahalliy mutaxassisni murabbiy etib tayinlashni talab qiluvchi xatlar bilan to‘lib ketdi. Assosiasiya muxlislar fikrini tinglab, Ottoga terma jamoa bosh murabbiyi lavozimini vaqtinchalik taklif qildi, murabbiyning kelajagi Nigeriyaga qarshi pley-off o‘yinlari natijalariga bog‘liqligi aytib o‘tildi. "Qora yulduzlar" katta qiyinchilik bilan turnirga yo‘l olishdi. Nigeriya bilan ikkita durang (avval uyda 0:0, keyin safarda 1:1) ganaliklarga mehmondagi gol tufayli turnirga yo‘l olish imkonini berdi.
Qatarga saralashdan muvaffaqiyatli o‘tgan Gana futbol assosiasiyasi Otto Addoga jamoani turnirga olib chiqishni taklif qildi va u bilan yil oxirigacha shartnoma imzoladi.
Gana terma jamoasining o‘yin sxemasi: 4-2-3-1.
Gana Nigeriyaga qarshi pley-offda 4-2-3-1 sxemasida o‘ynadi. Shuningdek, Yaponiya bilan o‘rtoqlik o‘yinida uchta himoyachi va 3-5-2 sxemasida qiziq tajriba o‘tkazildi. Ammo o‘yin natijasiga ko‘ra (1:4 hisobida mag‘lub bo‘ldi) u muvaffaqiyatsizlikka uchradi. O‘yin uslubi - qanotlar orqali faol o‘yin, yuqori himoya chizig‘i. Ganaliklarning ko‘p hujumlari himoya qanotlari orqali qurilgan. Umuman olganda, Gananing qanot himoyachilari o‘yinning istalgan bosqichida faol harakat qilishini ta’kidlash joiz: ular raqibga bosim o‘tkazadi, hujumga qo‘shiladi, maydon markazida o‘zini himoya qiladi. 4-3-3 sxemasi yarim himoyachilarning markaziy uchburchagini aylantiradi va hujumkor qanotlarning raqib darvozasiga yaqinroq harakat qilishiga imkon beradi, bu esa o‘z navbatida himoya qanotlariga ko‘proq joy beradi.
Turnirdagi "qora yulduzlar"ning asosiy umidi Tomas Parti hisoblanadi.
Aynan unga markaziy chiziqni boshqarish vazifasi yuklatilgan. Tomas ko‘p qirrali o‘yinchi, ko‘p jihatdan u hujumda sheriklarini qo‘llab-quvvatlaydi, raqibni o‘z himoyasida ushlab turish ham unga bog‘liq, bu Gana uchun muhim rol o‘ynaydi. Bunday futbolchi har qanday jamoada foydali bo‘lardi.
Quyida Partining Gana terma jamoasini jahon chempionatiga olib chiqqan goli videosini ko‘rishingiz mumkin.
Jordan Ayyu jamoaning eng yaxshi to‘purari hisoblanadi. U buyuk Abedi Pelening o‘g‘li bo‘lib, tarixdagi eng yaxshi afrikalik futbolchilardan biridir. Jordanning ukasi ham bor - Andre Ayyu. Uni yaxshi taniysiz. Ayyu faoliyati davomida Angliya Premyer-ligasi va Fransiya 1-ligasida shov-shuv ko‘tarishga muvaffaq bo‘ldi.
30 yoshda bo‘lgan Ayyu hali ham Gana futboli sahifalarida o‘z ismini oltin harflar bilan yozish imkoniyatiga ega. Qatardagi turnir, ehtimol, Ayyuning butun faoliyati davomida kutgan yagona imkoniyatidir. Ayyuning asosiy fazilatlari - yuqori tezligi va ajoyib driblingidir. Aynan mana shu ikki omil Jordanga asosan o‘ng qanot himoyachisi sifatida o‘ynab, terma jamoa safida 19 ta gol urish imkonini berdi.
