Сийқаси чиқиб кетган мавзуни яна бир бор эслашга изн берасиз. Менимча, терма жамоа ва умуман ўзбек футболи ривожига оид мавзулар ҳеч қачон долзарблигини йўқотмайди. Қолаверса, бундай иссиқ об-ҳавода журналистларимиз соя-салқин жойлардан макон топишаётган бир пайтда мухлислар жонбозлик кўрсатмаса бўлмайдиганга ўхшайди.
Яқинда Тошкентнинг “Локомотив” жамоаси Англиянинг 1-дивизионида иштирок этувчи “Флитвуд Таун” клуби билан шартнома имзолади. Тушунишимча, шартноманинг бош мақсади - “Локомотив” клуби ўз тарбияланувчиларидан келажакда ҳар томонлама яхши футболчилар етиштириб чиқариш ва клуб келажаги учун мустаҳкам пойдевор қуришга қаратилган. Бунга кўра “Флитвуд Таун” клуби мураббийлари “Локомотив”нинг иқтидорли деб ҳисоблаган тарбияланувчиларини ўз жамоасига таклиф қилиб, маълум муддат ўз дастурлари асосида шуғуллантиришади. Футболчилар футбол ватанида ҳақиқий футболдан сабоқ олишади ва “Манчестер Юнайтед” каби номдор жамоа ёшларига қарши ўйнаш имкониятига эга бўлишлари мумкин. Ушбу келишув келажакда қандай натижа беришини билмадим-у, лекин менимча, ”темирйўлчилар” раҳбарияти жуда тўғри қарорга келишди. Энди бу қарор қандай натижа бериши бошқа масала. Муҳими, ”Локомотив” рабарияти футболимиздаги салкам миллий қадрият даражасига етган чириган тизим орқали муваффаққиятга эришиб бўлмаслигини тушунишди. Ўзгаришга ҳаракат қилишяпти.
Ҳозир биздаги мураббийларнинг катта қисми ҳалиям “колхозча” фикрлайди. Айниқса, болалар билан ишловчилари. Болаларга футболдан сабоқ берувчи мураббийлар аввало ўзлари кўп нарсаларни ўрганиб олишса яхши бўларди. Ахир футбол бир жойда тўхтаб тургани йўқ. У ўзгаряпти, ривожланяпти ва тезлашиб кетди. Лекин бизнинг дангаса мураббийларимиз бир жойда қотиб қолган. Ўзгаришни еса хаёлларигаям келтиришмаяпти.
Бизнинг “Месси”лар қаерда?
Мен ишонч билан айта олишим мумкин – биздаям Месси, Роналду, Неймарлардек иқтидорлар жуда кўп. Кўз тегмасин, Ўзбекистонимиз Аллоҳ назари тушган юрт. Бизда иқтидорли ёшлар жуда кўп. Муҳтарам президентимиз Ислом Каримовнинг “Биз ҳеч кимдан кам эмасмиз ва ҳеч қачон кам бўлмаймиз”, - деган гаплари кишига ғайрат бағишлайди. Қурилаётган замонавий стадионларни кўриб кўзинг қувнайди. Минг бор шукрки, футбол ривожи учун ҳамма шароит бор. Энди ушбу шароитларни футболимиз мутассаддилари оқлаши керак. Оқлаб қўйишлари керак!
Хўш, “бизнинг “Месси”лар қаерда” дейсизми? Улар билимсиз ва иқтидорсиз мураббийларнинг “қолипи”да. Бошқача мисол келтира олмадим, узр. Ҳа, уларни ҳалиям эскича фикрлайдиган, замонавий билим олишга интилмайдиган, ўзгаришни истамайдиган дангаса мураббийлар билиб-билмай бир хил қолипга солиб қўймоқда. Ҳамма айбни мураббийларга ағдариш инсофдан бўлмаса керак. Бунда ҳозирги тизимнинг ҳам ниҳоятда улкан ҳиссаси бор. Айнан шу тизим ҳар қандай иқтидорли болани ҳам вақт ўтиши билан бир жойда тўхтаб қолишига сабаб бўляпти. Машғулотлар деярли бир хил, савиясиз ва мақсадсиз тарзда ўтади. Бундай машғулотлар боланинг ўсиши учун хизмат қилмайди. Футболимиз мутасаддилари шуни яхшилаб ўйлаб кўришсин. Машғулотларни пухта тадбир ва ўйланган дастур асосида олиб бориш вақти келди. Барча футбол академиялари ва умуман ёш болаларга сабоқ берувчи барча бутунлай федерацияга бўйсунган ҳолда, аввалдан ишлаб чиқилган махсус дастур асосида ишлашлари керак. Болалар эндидан бошлаб бемақсад “квадрат”ларни сал камайтириб, бирга бир алдаб ўтишни, дарвозга тўғри тепишни, тез югуришни, тўғри “пас” беришни... ҳозирданоқ ўрганиб боришсин. Айниқса, ҳужумчилар. Ҳужумчилар билан худди дарвозабонлар билан бўлгани каби алоҳида ишланмаса бўлмайди. Бизга ҳозир ёш болаларнинг нозик қирраларини очиб берадиган, уларни келажакда ҳақиқий имкониятлари даражасида ўйната оладиган мутахассислар керак.
Фаолият юритаётган футбол мактаблари мутахассислари иқтидорли болаларни кўчаданми ё бошқа жойдан ҳеч излаб кўришади, деб ўйлайсизми? Менимча йўқ, аксинча, ўзлари келишади қабилида иш кўришади. Тўғри, эълонлар берилиши мумкин, болам футболчи бўлсин деган ота-она ўзи етаклаб келади, деб ўтираверишлари мумкин. Аммо кўча-куйда тўп тепаётган болаларни бир кузатинг, ҳеч қандай жаҳон юлдузидан кам ўйнамаётганлигини ҳис қиласиз. Чунки кўча футболида болалар ҳеч қандай босимсиз, ўз билганларича ўйнайверишади ва бу жараёнда боланинг ҳақиқий иқтидорини кўриш имконияти бўлади. Чунки улар ҳали “стандарт”лашиб улгуришмаган.
Эгаси йўқ лига
Энди эътиборингизни сал юқорироқ поғона – 2-лигага тортаман. Иккинчи лига фаолиятини кузата туриб, бунга кимдир эгалик қиладими ўзи, деб юборасан киши. Мен ҳалигача билмайман, ўзи ушбу лига учун кимдир жавоб берадими? Қандайдир маъсул шахс борми? Ташкилий ишлар билан ким шуғулланади? Мен бу лига учун бекорга жон куйдирмаяпман. Футбол тараққий этган мамлакатларга назар ташласангиз, жамоа юқори лигага чиқиши учун бир нечта қийин босқичлардан ўтишига тўғри келади. Қуйи дивизион вакиллари кубок ўйинларида машҳур жамоаларга қарши қандай муносиб ҳаракат қилганига ўзингиз ҳам гувоҳи бўлгансиз. Мавзуга қайтаман. 2-лига бу – болалар билан катталар ўртасини боғловчи муҳим занжир. Улкан тажриба мактабидир. Агар тўғри ёндошилса! Вилоятдагиларни қўя туриб, Тошкент шаҳри жамоаларига назар солсангиз, аҳвол жуда ачинарли эканлигига гувоҳ бўласиз. Қўпол қилиб айтганда 2- лига клубларининг 80%ини тайини йўқ. Масалан, жамоа мураббийи ўша куни калласига келган машғулотини қилдиради (агар машғулот бўлса). Юқорида айтганимдай бундай мақсадсиз ва савиясиз машғулотлар футболчининг ўсиши учун хизмат қилмайди. Энди баъзида фақат ўйин куни йиғилишиб турадиган футблолчиларнинг техник ва жисмоний ҳолатини бир тасаввур қилиб кўринг. Мен бу гапларни тўқиб чиқараётганим йўқ. Сал эътиборлироқ бўлсангиз ўзингиз гувоҳ бўласиз.
Фикримча бу лигага жуда қаттиқ эътибор бериш, бошқатдан ташкиллаштириш ва назоратга олиш керак. Ҳозир футбол академияларда 18 ёшлиларам судралиб юрибди, “академик” бўлиб. Шу ёшигача тузук ўйин кўрмаган ғўрларни Олий лигада “мажбурлаб” ўйнатишга ҳаракат қиламиз. ”Тузук ўйин кўрмаган” деб, нимани назарда тутаётганимни тушунтираман. Ёшлар лигаси ва 1-лиганинг ўртасида савия жиҳатидан унча катта фарқ йўқлигига қўшиласиз албатта. Ва иккаласидаям турли ёшдаги футболчилар тўп суриши мумкин. Ушбу лигаларда ҳали жисмоний жиҳатдан эпақага келиб улгурмаган 16-18 ёшли футболчилар асосий таркибда ўйнаган тақдирдаям бор маҳоратини кўрсатишга қийналишади. Бу ёшдаги футболчилар кўпроқ вақтини майдонда ўтказишлари керак. Менинг таклифим — 14 дан 17 ёшгача бўлганлар учун алоҳида чемпионат керак. Ҳозир ҳам ушбу ёшдагилар учун қандайдир мусобақалар бўлиши мумкин. Лекин фарқи бор. Айнан 14 ёшдан бошлаб футболчиларнинг жисмоний ҳолати ҳақида қайғуриш керак. Телевизорга чиқиб олиб, халқаро мусобақалардаги рақиб ўйинчиларининг жисмоний ҳолатини мақтагунча, ишлаш керак!
Мен назарда тутаётган чемпионатда ёш футболчилар худди халқаро мусобақадаги сингари борини бериб ўйнашлари керак, қандайдир 3 очко учун эмас. Яъни, ҳозирданоқ ёшларни жанговор курашувчанлик ва тактигага асосланган футбол ўйнашга ўргатиб боравериш зарур. Футболчиларнинг руҳиятига умуман бошқача футболни сингдириш зарур. Футболчилар шу ёшиданоқ тўпни қабул қилгандан кейин эмас, тўп келишидан аввал нима қилиш кераклигини билиб туришсин. Бунинг учун аввало тизимни қайта кўриб чиқмаса бўлмайди. Бир неча кун аввал ЎФФ мажлисларидан бирида федерация раҳбари Мираброр Усмонов молиявий жиҳат “проблема” эмаслигини айтиб ўтган эдилар. Демак, имконият бор экан, ҳозирданоқ жаҳон тажрибасини қўллашимиз лозим. Мираброр Усмонов ўша мажлисда яна ТЖМ атрофида кескин ўзгаришлар кузатилиши мумкинлиги ҳақида ҳам огоҳлантириб ўтгандилар. Умид қиламанки, футболимиз раҳбарлари ишни том ёпишдан эмас, пойдевордан бошлашади. Футболга бўлган муносабатимизни ҳозирданоқ ўзгартирмас эканмиз, беқарор ғалабалар билан ўзимизни алдаб юраверамз.
Биздан Европа футболига мос келмайдиган футболчилар етишиб чиқмаётган экан, демак, бизда ҳақиқатдан ҳам шундай иқтидорлар йўқ дегани эмас. Айтмоқчиманки, болаларда айб йўқ!
Фаррух. FCBMANCITY никли юзер
