Азамат Абдураимов, бу футболчининг эришган ютуқларини таърифлаш учун бир саҳифа камлик қилади. У спорт устаси, Ўзбекистонда хизмат кўрсатган спортчи, Ўзбекистон Кубоги соҳиби, Бангладеш, Ҳиндистон, Саудия Арабистони, Малайзия клублари чемпиони, Осиёнинг энг яхши ўнта футболчисининг бири, Марказий Осиё Кубогининг энг яхши ҳужумчиси каби кўплаб юксак мукофотлар соҳиби бўлиши билан бирга ҳаммамиз қатори юрагида дарди бор инсон. У машҳур футболчилар сулоласидан бўлишига қарамасдан, юксак мавқега фақат меҳнат ва билим билан эришиш мумкинлиги исботлаган. Кўплаб мухлисларнинг талабига биноан футболчимизнинг ҳаёт йўлига назар ташлашга қарор қилдик, ишончимиз комилки, Абдураимовнинг ҳаётидан ўрнак олса арзигулик жиҳатлари кўп…
СТАДИОНДАГИ МУҲАББАТ
Онам Москва давлат университетининг талабаси бўлган кезлари "Пахтакор" футбол жамоасида футболчи бўлган дадам жамоаси билан Москвага боради. Курсдошларига қўшилиб ўзбек футболчиларини қўллаб-қувватлагани борган онам отам билан ўша ерда танишишади. Шундан кейин икки йил давомида отам Москвага келиб-кетиб юрганида онам билан учрашиб туришади. Уларнинг турмуш қуришига отамнинг ҳам, онамнинг ҳам қариндошлари қарши бўлишади. Лекин бир пайтлар холамнинг ҳиндча эҳтиросга тўла муҳаббатини тан олмай, бошқа бировга узатиб юборган бувим, унинг кўзёшларини кўриб кўнгли юмшайди ва кенжа қизининг, яъни онамнинг райини қайтара олмай, севган кишисига узатишга рози бўлади. Шу сабаб холам менга "сенинг дунёга келишингга айнан менинг кўз ёшларим сабаб бўлган" деб кўп гапирарди.
1964 йили ота-онам Тошкент шаҳрида турмуш қуришади. 1966 йил, 27 апрелда эса мен дунёга келаман. 1969 йилда отамни Москвага ЦСКА футбол жамоасига ишга таклиф қилишади. У ерда икки йил ишлаган, отам яна Тошкентга қайтади. Бу орада онам Москвада телевидениеда журналистлик фаолиятини давом эттирарди. Мен ва онам Москвада, отам Тошкентда айро яшасакда, бир-биримизни кўргани икки шаҳар ўртасида тез-тез қатнаб турардик. Оиладек нозик мавзуни муҳокама қилиш ниятим йўғ-у, лекин назаримда масофа сабаб ота-онам тез-тез тортишиб турардилар. Онамнинг кўз ёшлари сабабини у пайтлар тушунмасдим. 1976 йилда онам отам учун барчасидан воз кечиб Тошкентга қайтди. Укам туғилган давр ҳам онам учун оғир кечган. Ўшанда ўн яшар эдим, кўп асабийлашганидан сути қочган онамга ёрдам бериш мақсадида укам учун дўкондан сут олиб келардим. Онамнинг сабр косаси тўлиб, тошишига 1977 йилги отамсиз кутилган Янги йил кечаси сабаб бўлди... 1979 йилда эса ота-онамнинг гоҳ тикланиб, гоҳ узилиб кечаётган турмуши поёнига етди. Бир қанча вақтдан кейин отам қайта турмуш қурди, кейин яна. Учинчи оиласи билан шу чоққача бирга. Шу тарзда отамнинг фарзандлари еттита бўлдик. Орамизда учтамиз ота касбининг давомчиси, яъни футбол билан шуғулланамиз.
ҚОНДАН ЎТГАН ОТА КАСБ…
Москвада яшаганимизда кўчанинг нариги бетида француз тилига йўналтирилган махсус мактаб бўларди. Сара мактаблардан бири бўлган бу ўқув даргоҳига француз меҳмонлар тез-тез келиб туришар, юқори синф ўқувчилари тажриба орттириш учун таътилда Францияга жўнатиларди. Биринчи cинфга қадам қўйганим, биринчи қўнғироқ тантанаси, барчаси кечагидек эсимда. Ўқишда аълочи ва фаол эдим. Тўртинчи синфга ўтганимдан сўнг Тошкентга қайтиб келдик ва шаҳарнинг 64-ўрта мактабда бир йил ўқиб, яна Москвага қайтдик. Француз тилидан бир йил дарс қолдиргандим, энди илк мактабимга қайтиб боролмасдим. Махсус эмас, оддий мактабга бора бошладим. Хуллас, ўқишни тугатгунимча, беш бора мактаб алмаштирганман. Уларнинг ичида спортга ихтисослаштирилгани ҳам бўлган. Битирувчи синфни эса футбол интернатида ўқидим. Мактаб чоғидаги шўх бола эдим, ўртоқларим билан маҳалла ҳовлисида кўпинча футбол ёки хоккей ўйнардик. Бу ўйинни танаффус пайтида мактабнинг кенг йўлагида ўйнардик. Тўп ўрнини оддий ўчирғич бажарарди. Кейин албатта шовқин солганим учун ўқитувчидан, шимимнинг тиззасини йиртаверганим учун онамдан гап эшитардим. Ғайратим ичимга сиғмагани учунми, гоҳ у еримни, гоҳ бу еримни жароҳатлаб келардим. Кечгача футбол ўйнаш, муштлашиш, кимнингдир деразасини синдириш… Болалигим шундай ўтган, энди ўғил бола шўх бўлиши керак-да. Шундай бўлмаганимда мендан балки футболчи чиқмасмиди…
"ЭНГ ЯХШИ СИФАТЛАРИМ ОНАМДАН ЎТГАН"
Менга нисбатан нимжонроқ бўлган укамнинг соғлиғи туфайли онам журналистлик касбини ташлаб уйимиз яқинидаги кутубхонага ишга кирди. Онам турмушга чиқмай, умрини фарзандларига бағишлашди... Зиёли оилада катта бўлган онам мен ва укамни нафақат жисмоний, балки ақлий жиҳатдан ҳам етук инсон бўлишимизни истарди. У бизни доим турли кўргазмалар, театр ва музейларга олиб борарди. Болаликдан адабиётни севиб, кўп китоб мутолаа қилардим. Саккинчи синфда адабиётдан шаҳар олимпиадаси ғолиби бўлганим онамнинг севинчига сабаб бўлганди.
"ОТАМ ҚЎЛЛАГАНИДА, ЯХШИ ФУТБОЛЧИ БЎЛОЛМАСДИМ..."
Ким учундир футбол ўйин бўлса, мен учун у ҳаёт! Болалигимдан дадамнинг ўйинларини кузатишни бошлаганман. Тезроқ ёз келишини, таътилда Тошкентга келишни интиқлик билан кутардим. Келишим билан дадам мени Чиғатойдаги футбол майдонига ўзи билан бирга олиб кетарди. Одатда ўйиндан аввал футболчилар танасига махсус сурги(мазь) суртади. Бу мазнинг ўзига хос ҳиди бор. Автопойгачи учун бензин иси мусиқадек туюлса, менга ўша мазь ҳиди қадрдон болалигимни эслатади... Москвага қайтиб, мактабдаги футбол мусобақасида талайгина гол уриб, мураббийнинг назарига тушишимга қадар дадам билан бир майдонда тажрибамни ошириб олгандим. Мураббий отам кимлигини билмай туриб жамоага таклиф қилди. Айнан шу сабаб мен ҳам олифталаниб кетмай, ўз кучимгагина ишонган ҳолда футбол ўйнашга ҳаракат қилардим. 1982-1883-йилларда жамоамиз икки бора ўсмирлар ўртасида собиқ иттифоқда чемпионликка лойиқ деб топилди. Ўйинни кузатган отам мендан фахрлангани эсимда. У мени танишлари орқали терма жамоага ўтказиши мумкин бўлса-да, бу йўлда ўзим учун ўзим ҳаракат қилишим кераклигини таъкидлашни қўймасди. Отамнинг фикрича, футболда таниш-билишчилик кетмайди, бу ерда ҳар бир футболчи ўзи учун ўзи ҳаракат қилиши керак!
ГУЛХАН АТРОФИДА УЙҒОНГАН ОРЗУЛАР
Биринчи мураббийим бўлган Анатолий Килин мактаб лагерига борганимизда барчамизни кечки гулхан атрофига йиғиб китоб ва газеталардан ғалабага эришаётган машҳурлар ҳаёти акс этган лавҳалар ўқиб берарди. Уларнинг тимсолида нимага асосланиб мақсадга эришиш мумкинлигини, бу йўлда сабр ва меҳнат қанчалик муҳим эканлигини таъкидларди. Ўша жамоамиздан икки кишигина футболчи бўлдик, аммо синфдошларим билан учрашганда доим мураббийимизни илиқ хотиралар билан эсга оламиз. У бизга нафақат футболдан, балки ҳаётдан ҳам сабоқ берганди.
ФУТБОЛ — ШАФҚАТСИЗ ЎЙИН
Аслида футболда маълум ютуққа эришмоқ учун жуда катта сабр керак. Бу жараёнда кимдир ичкиликка берилса, кимдир футболни асосий касб сифатида қабул қилмай, бошқа йўлдан кетади. Футбол футболчига жуда кўп нарса бергани билан ундан кўп қурбонликлар ҳам талаб этади... Профессионал футболчи бўлиш учун ичмай-чекмай, футболга садоқатли бўлиш муҳим.
Отам буюк футболчи, аммо бу мақомга у қандай машаққат ва қурбонликлар туфайли эришганини унинг яқинларигина билишади. Бошқалар театр ёхуд концертга бориш учун вақт топа олса, футболчи бўш вақтини машқ майдонида ўтказади. Бундан ташқари футбол ўта шафқатсиз ўйин. Негаки, ҳар бир спортчи ҳаётининг энг яхши даврини унга бағишлайди. Ўзини фақат ва фақат футболга бағишлаган футболчи йигирма беш ёшида жароҳат олса-ю, футболдан бошқа ҳеч бир касби бўлмаса… Авваллари машҳурлик шоҳсупасида турган футболчининг кунлардан бир куни айни гуллаган ўттиз-ўттиз беш ёшида ҳеч ким бўлиб уйғонишини англаш оғир. Карьерани янгидан бошлашга ҳамма ҳам куч топа олмайди. Айни шу пайтда инсонийликни йўқотмай, ўзлигини топа билиш жуда муҳим.
"МЕНИ ХУШЛАМАГАН ОТАМНИНГ МУХЛИСЛАРИ..."
"Пахтакор" футбол жамоаси ўйинчиси бўлиш менинг бир умрлик орзуим эди. Шу сабаб йигирма ёшимда ЦСКА футбол жамоасидан Тошкентга қайтдим. Лекин дадамнинг мураббийлиги остидаги жамоада ўйнаш осон кечмади. Негаки футбол юлдузи бўлган отанинг футболчи фарзандидан атрофдагилар кўп нарса кутишарди. Ўша пайтлар отамнинг исми туфайли футбол ишқибозлари мени майдонда қувонч билан кутиб олиб, яхши ўйнай олмаганимда ҳуштак чалиб обрўсизлантиришга уринишарди. Бу руҳиятимга қаттик таъсир кўрсатарди. Балки Абдураимов бўлмаганимда мени бунчалик нишонга олишмасмиди… машҳур инсонларнинг душмани ва ҳасадгўйлари ҳам кўп бўлади. Отамни ёқтирмайдиганлар қаторида бир футбол мухбири ҳам мақолаларида очиқдан-очиқ мени танқид қилар, бу ҳолат футболчи сифатида яхши натижа кўрсатганимда ҳам давом этаверарди. Дадам ўша пайтдаги мураккаб вазиятга бардош бериб, оёққа туриб олишимга имкон берганидан бугунга келиб бениҳоя миннатдорман. Қисқа, аммо мазмунли икки йил муддатдаги отам билан биргаликда ўтган даврим мен учун ҳақиқий мактаб бўлди. Сабаби, у мен учун биринчи ўринда ота эмас, талабчан мураббий бўлган. 1989 йили отам жамоа раҳбарлигини тарк этди. Мен бўлсам худди шу йили жамоадаги энг кўп тўп урган ўйинчи сифатида тан олиндим! Бу ютуқларим отамнинг қўллашига боғлиқ эмаслигини яна бир карра исботлади. Гап-сўзлар ўз-ўзидан тинди. Жамоамиз билан икки бора лига кубогини қўлга киритишга муваффақ бўлдик. Спорт устаси бўлдим, футболда бу мақомга эришиш осон эмас эди...
(Давоми бор)
Нигора СОЛИҲОВА суҳбатлашди.
