Бразилия терма жамоаси ҳужумчиси Тостао ноёб футболчи эди. Ҳеч бўлмаганда, мен бир кўзи деярли кўр бўлиб, жаҳон чемпиони бўлиши мумкин бўлган бошқа ҳеч бир футболчини билмайман.
Эдуардо Гонсалвеш Бразилиянинг Минас-Жерайс штатидаги Трес Коракоинс шаҳарчасида профессионал футболчи оиласида туғилган ва отаси изидан боришга қарор қилган. Тостао Белу-Оризонти шаҳридан “Крузейро” мактабида таҳсил олган. У анча заиф йигит эди ва унга катта футбол сари йўл анча машаққатли эди.
"Америка Минейро"
1962-1963 йиллар
Футболчининг фаолиятидаги биринчи клубида отасининг алоқалари муҳим рол ўйнади, у “Америка Минейро” билан музокара олиб борган.
Ажабланарлиси, лекин ҳақиқат шундаки, 15 ёшли Тостао жуда яхши ўйнарди, гўё у аллақачон етук футболчи эди. Мавсум давомида ҳужумчи 26 та ўйин ўтказиб, 16 та гол урган. Енгил, техник футболчи ҳар қандай ҳимоячини алдаб ўта оларди ва футболда жисмоний куч энг муҳим нарса эмаслигини исботлаганди.
"Крузейро"
1963-1972 йиллар
“Крузейро” тезда қандай ўйинчини йўқотишини англаб етди. Тостао ортга қайтарилди, чунки у “Америка” билан тўлиқ шартнома имзоламади.
Шундай қилиб, Тостао 16 ёшида Бразилиянинг энг яхши жамоаларидан бирининг асосий жамоаси ўйинчисига айланди ва тез орада унинг етакчиси бўлди. 378 та ўйин, 248 та гол, бешта давлат чемпионлиги, Бразилия кубоги, яна бир нечта аҳамиятсиз совринларни қўлга киритди. Крузейро мухлислари Тостаони "Оқ Пеле" лақаби (бошқа вариант - "Оқ қирол") била натай бошлашди.
Агар 1968 йил сентябрь ойида олган даҳшатли жароҳати бўлмаганида, Тостаонинг фаолияти қанчалик муваффақиятли бўлганлиги ҳеч кимга қизиқ бўлмас эди(аслида буни муваффақиятсиз деб аташ мумкин эмас). "Коринтианс" билан ўйинда рақиб футболчиси тўпни олиб кетаётганда Тостаонинг юзига зарба берди.
Ташхис жумлага ўхшаш эди - ретинанинг ажралиши. Аммо ҳужумчининг операцияси муваффақиятли ўтди ва у майдонга қайтди. Афсуски, маълум бўлишича, узоқ вақт давомида футбол ойнаш унга мумкин эмас эди.
"Васко да Гама"
1972-1973 йиллар
1972 йилда Бразилия бўйлаб шов-шувли хабар тарқалди - мамлакатнинг энг кучли клубларидан бири “Васко да Гама” Тостаони сотиб олганини эълон қилди. Ўша пайтда ҳужумчи энди жароҳатланган кўзи билан ҳеч нарсани кўрмасди, “иккинчи қават”дан келаётган тўплар учун курашмаслигини айтди, аммо бу трансферга тўсқинлик қилмади. У ажойиб ўйинчи эди ва таваккал қилишга лойиқ эди!
Икки йил давомида Тостао “Васко да Гама” таркибида 47 та ўйин ўтказиб, 7 та гол урди (охирги кўрсаткич сизни чалғитмаса керак. Унинг майдондаги функциялари бироз ўзгариб, ҳужумларни ташкиллаштириш бўлган). Аммо жароҳат ўзини билдириб турарди ва 26 ёшида Тостао футболчилик фаолиятини якунлади.
Бразилия терма жамоаси
1966-1972 йиллар
Худди шу жароҳат туфайли у узоқ вақт терма жамоада ўйнамаганди. Аммо у унинг учун 65 та ўйин ўтказиб, 35 та гол уришга муваффақ бўлди.
19 ёшида Тостао ўзининг биринчи жаҳон чемпионатига борди. Қаҳрамонимиз у ерга заҳира футболчиси сифатида борди ва Венгрия термасига қарши иккинчи тур учрашувида жароҳат олган Пелени алмаштириб майдонга тушди. Ёш ҳужумчининг голи (14-дақиқада Тостао ҳисобни тенглаштирди) натижага таъсир қилмади (1:3), сўнгги ўйинда эса яна захирага ўтирди. Афсуски, бразилияликлар кучсиз эдилар ва Португалия терма жамоасига худди шундай ҳисобда ютқазиб, уйларига қайтишди.
Аммо кейинги жаҳон чемпионатида Тостао ўзини бутун шон-шуҳратини кўрсатди. У саралаш босқичини бошлаган ва Бразилиянинг 23 голидан 10 тасини урган, бу саралашнинг Жанубий Америка қисмида ҳаммадан кўп. 1970 йилги жаҳон чемпионатида бразилияликларнинг тўртта ҳужуми ҳамон футбол тарихидаги энг кучли ҳужум чизиғи ҳисобланади. Пеле, Тостао, Жарзиньо ва Ривелиньо ўз жамоасининг 19 та голидан 16 тасини киритиб, учинчи жаҳон чемпионлигини қўлга киритишган.
Тостао ҳисобига Перуга қарши чорак финал учрашувида “дубл” ва бир нечта голли узатмани ёздириб қўйган. Ва шуни эслаш керакки, ўшанда ҳам у бир кўзи билан кўрган. Бу ҳақида Владимир Висоцкий: “Агар Тостаонинг иккинчи кўзи бўлганида, у икки баробар кўп гол урарди”, - деган эди.
Афсуски, бу жаҳон чемпионати буюк ҳужумчи фаолиятидаги сўнггиси бўлди.
