Уни футбол қироли дейишади ва бу тўғри - жаҳонга машҳур Пеле лақабли буюк бразилиялик футболчи ҳақида.
Пеленинг голлари
Бу, албатта, алоҳида муҳокама қилинадиган мавзу. Рақамлардан бошлашимиз керак - 1363 ўйинда расмий равишда киритилган 1281 гол кетма-кет 22 йил давомида ҳар бир ўйинда 0,94 гол! Бу рекорд янгланиши мумкиндир балки.
Пеле 90 та хет-трик, 30 та покер, 4 та пента-трик ва бир марта битта ўйинда 8 та гол урган.
Пеле ақл бовар қилмайдиган миқдорда чиройли голлар киритди. Улар орасида машҳур “аср мақсади” номини олган голи ҳам бор. 1986 йилги жаҳон чемпионатида Диего Марадонанинг голини ҳамма эслайди. Хуллас, Пеле буни 25 йил аввал амалга оширган, фақат Марадонадан фарқли ўлароқ, у майдон марказидан эмас, балки ўз жарима майдончасидан старт олган ва йўлда ярим жамоани эмас, деярли бутун рақиб жамоасини алдаб ўтган.
Лекин шахсан мен Пеленинг энг яхши голи (эстетик нуқтаи назардан) «Ювентус» дарвозасига урилган гол, деб биламан, ҳужумчи рақиб жарима майдончаси ичида тўпни ерга туширмай, жонглёрлик қилиб, уч нафар ҳимоячини уриб қўйгани ва «Ювентус» дарвозасига урилган голдир. Бу гол видеосини кўрган ишқибозлар топилса керак. Қуйида гол видеосини ҳам жойлаб кетаман.
Пеленинг голлари ҳақида кўплаб афсоналар мавжуд бўлиб, улардан бирида айтилишича, қирол ҳақидаги ҳужжатли фильмни суратга олаётганда, режиссёр ундан камера билан боғлиқ муаммо бўлгани учун майдоннинг маълум бир нуқтасидан ўйинда гол уришни сўраган. Пеле ноодатий талабни тўлиқ бажарган.
Пеленинг машҳурлиги
Қиролнинг машҳурлиги ҳақида гапирадиган бўлсак. Ижтимоий сўровларга кўра, дунёдаги 100 кишидан 93 нафари Пеленинг кимлигини билади. Лекин уларнинг аксарияти футболдан бутунлай йироқ. Пеле ҳақида минглаб китоблар ёзилди, ўнлаб фильмлар суратга олинди, улардан энг сўнггиси – “Пеле: Афсонанинг туғилиши”.
Унинг инглиз қироличаси билан бўлган воқеаси ҳаммага маълум, уни журналистлар "Ёнида тур" деб ҳайқирган, ҳамма Роберт Кеннеди билан ўйиндан кейин душ қабул қилган Пеленинг фотосуратини кўрган. Қўшма Штатлар президенти юлдуз билан суратга тушиш учун бошқа имкониятга эга бўлмаганини яширмаган.
Лекин мен учун Пеле машҳурлигининг асосий кўрсаткичи – ўқишни ўргатишга ўзи аралашаган ҳолда мажбурлаш қобилияти. Ўқиш мажбурий ҳисобланмайдиган Бразилияда ўн миллионлаб болалар ва катталар фақат қиролнинг автобиографиясини ўқиш учун ҳарфларни ўрганишади.Ўша автобиографик асар “Мен Пелеман” деб ном олган.
Айтишим керакки, футболчи машҳурлигидан унумли фойдалана олди. У исталган нарсани реклама қилишга қодир эди! Қаҳва, тиш пастаси, машиналар, соатлар, турли хил ичимликлар. Аммо у ҳеч қачон ва ҳар қандай пул эвазига сигарет ва спиртли ичимликларни реклама қилишга рози бўлмаган, бутун дунё бўйлаб юз миллионлаб ўғил болалар уни сигарет ёки шиша билан кўриб, ундан ўрнак олишидан қўрқишини Пеле очиқ айтиб ўтган.
Пеленинг ўзи машҳурлигига жуда ҳасад қилади.
"Мусиқада фақат битта Бетховен бор эди, худди футболда фақат битта қирол бўлган - Пеле".
Бироқ, 2000 йилда ФИФА ким яхшироқ: Пеле ёки Марадонага овоз берганида, мухлисларнинг аксарияти Диегони танлашган.
Пеленинг совринлари
Жамоавий
Бразилия кубогининг беш карра ғолиби.
Сан-Паулу штатининг ўн карра чемпиони.
Рио-Сан-Паулу турнирининг тўрт карра ғолиби.
Либертадорес кубогининг икки карра ғолиби.
Қитъалараро кубокнинг икки карра ғолиби.
Шимолий Америка футбол лигаси чемпиони.
Уч карра жаҳон чемпиони.
Индивидуал
1973 йил Жанубий Американинг энг яхши футболчиси.
Бразилиянинг энг яхши тўпурари.
Паулиста лигасининг энг яхши тўпурари - 11 марта.
ФИФА-100 рўйхатига киритилган - 1-ўринда.
Халқаро олимпия қўмитасига кўра аср спортчиси.
Пеленинг оиласи ва шахсий ҳаёти
Аммо Пелени намунали оила бошлиғи деб аташ қийин. У уч марта уйланган, охирги марта 73 ёшида турмуш қурган. Бироқ, бу охирги бўлмаслиги мумкин.
Биринчи икки хотинидан Пеленинг беш фарзанди бор, шунингдек, унинг никоҳсиз туғилган икки қизи ҳақида ҳам маълумотлар бор.
Қизиқарли фактлар
Бразилиянинг барча вақтлардаги тўпурари ва уч карра жаҳон чемпиони сифатида Пеле ҳеч қачон терма жамоа сардори бўлмаган.
Қиролнинг отаси Дондиньо ҳам футболчи бўлган ва "Атлетико Минейро" ва «Флуминисе» каби клубларда ўйнаган.
Пеленинг тўнғич ўғли Эдиньо профессионал футболчига айланди, лекин отасидан фарқли ўлароқ, у дарвозабон сифатида ҳаракат қилган.
Футболчи бўлганида Пеле "Олтин тўп"ни ололмаган, чунки у фақат европаликларга берилган. Бироқ, 2014 йилда Пеле ўзи учун махсус тайёрланган мукофот - ФИФАнинг фахрий "Олтин тўпи"ни олган.
Пеле Лев Иванович Яшин билан дўстона муносабатда бўлган, уни футбол қироли бир вақтлар "Бразилиядан ташқаридаги биринчи дўсти" деб атаган.
“Сантос” клуби жойлашган шаҳар Сантосда Пеле музейи мавжуд.
Миржалол Пардабоев интернет материаллари асосида тайёрлади.
