Анвар Солижонов - жуда катта тажрибага эга, футболчилик фаолиятини якунлагач ҳакамлик касбини танлаган, ўз касбинининг фидоийси бўлган инсон.
— Анвар Тожиевич, Ўзбекистон футболи ривожига катта ҳисса қўшган инсонлардан бири сифатида айтингчи, Мустақилликнинг илк йилларида Ўзбекистон Чемпионати ўйинларини ўтказишда қандай қийинчиликларга дуч келгансиз?
— Мустақилликка эришишимиздан аввал, мамлакатда футболни ривожлантириш жуда машаққатди иш эди. 80-йиллар оҳирида Давлат Спорт Қўмитаси раиси Обид Назиров мени ўз ҳузурига чақирди ҳамда республикада футболни ривожлантириш учун мендан дастур ишлаб чиқишимни сўради. Мен унга биринчи навбатда болалар футболини ривожлантириш зарурлигини айтдим. Ҳар бир вилоятда болалар учун махсус футбол интернатларини ташкил этиш лозим эди. Аммо, буларнинг бари, мустақилликка эришганимиздан кейин амалга ошди. 1992 йилда илк Ўзбекистон Чемпионати баҳсларини ўтказдик. Чемпионатнинг дастлабки йилида бир йўла икки жамоа - Пахтакор ҳамда Нефтчи чемпионликни қўлга киритишди. Тан олиш лозим, илк чемпионат баҳсларини ўтказишда жуда кўп камчиликлар кўзга ташланди. Буни ташкилий масалалардаги камчиликлар билан изоҳлаш мумкин. Қолаверса, чемпионат ўйинларида малакали ҳакам ва назоратчиларнинг камчилик экани ҳам ўз таъсирини кўрсатди. Биз бу камчиликларни собиқ футболчиларни ҳакамлик курсларида ўқитиш ва уларни Олий Лига баҳсларига тайёрлаш орқали ёпишга ҳаракат қилдик.
— Халқаро тоифадаги ҳакам сифатида жуда кўплаб ҳакамларга сабоқ бердингиз. Ўз тажрибангиздан келиб чиқиб, ҳозирги кундаги ҳакамлик савияси ижобий томонга ўзгарди деб айта оласизми?
— Собиқ Иттифоқ Чемпионати ўйинларини бошқариб борадиган ҳакамлар орасида ягона Ўзбекистон вакили эдим. Собиқ Иттифоқ таркибидан фақатгина 7 нафар ҳакам халқаро ўйинларни бошқариб бориш имконига эга эди. Ушбу 7 нафар ҳакам орасига киришдан кўра коинотга парвоз қилиш осонрок эди. Бугун биз кўпгина футболи ривожланган мамлакатлар мақтана олмайдиган жиҳат - дунё миқёсидаги ҳакамларимизнинг борлиги билан мақтана оламиз. Бизда жуда юқори савияли ҳакамларимиз бор. Уларни бутун дунё танийди.
— 1998 йилда «Ўзбекистон Футболи» газетасига берган интервью чоғида ҳакамларнинг асосий муаммоларидан бири сифатида чет тилини, айниқса инглиз тилини билмаслигини айтдгандингиз. Бу муаммони бартараф этишда қандай чоралар кўрилди?
— Йиғинлар пайтида ҳакамларга доимо чет тилларини, айниқса ФИФАнинг расмий тилларидан бири ҳисобланган инглиз тилини ўрганишлари зарурлигини кўп бора айтганман. Эрматов, Коваленко, Цейтлин каби ҳакамлар бунга жиддий эътибор беришди. Улар машғулотларга бир қўлида бутса, иккинчисида эса инглиз тили луғати кўтариб келишгани ҳамон эсимда. 1996 йили, ҳакамлар қўмитаси Раиси сифатида фаолияти олиб бораётган пайтда ҳакамлар семинарига чет тиллари дарсини киритиш ғоясини илгари сурган эдим. Аммо, буни хаётга тадбиқ этишнинг иложи бўлмади. Ўшанда, йигитларга бу борада ўзлари мустақил шуғулланишлари лозимлигини айтганман.
— Ўзбекистон миллий терма жамоаси ўйинлари пайтида стадионни тўлдириб ўтирган мухлисларни кўриб кўз қувонади. Аммо чемпионат ўйинларида бундай манзарага деярли гувоҳ бўлмаймиз. Мамлакатда футболни оммалашишига катта ҳисса қўшган инсон сифатида, стадионларга мухлислар ташрифини ижобий томонга ўзгартириш учун нималар қилиш керак деб ҳисоблайсиз?
— Миллий терма жамоа ўйнаганда, ҳақиқатда стадионда бўш ўриндиқ тополмайсиз ва бу, албатта, кўзни қувонтиради. Қолаверса, телевизор қаршисида ҳам миллионлаб мухлислар ўйинни кузатадилар. Буни миллий терма жамоа сафида шу юртда туғилиб ўсган футболчиларнинг тўп суриши билан изоҳлаган бўлар эдим. Клубларда эса, ҳориждан келган футболчиларнинг кўплиги ҳам рост. Улар бизнинг маҳаллий футболчилардан кўра кўпроқ маош олишади. Буни мухлислар яхши билишади. Легионер футболчиларнинг деярли барчаси мамлактимизга яхши пул ишлаб олиш учун ташриф буюришади. Мамлакатимздаги кўпгина стадионлар ўриндиқларининг замонавий талабларга жавоб бермаслигини ҳам бунга сабаб сифатида кўрсатган бўлар эдим. Биринчи навбатда автомобиллар учун махсус тўхташ жойлари ташкил этилса мақсадга мувофиқ бўлар эди. Ҳаво жуда иссиқ бўлган кунларда стадионга ичимлик сувини олиб кириш мумкин эмас. Бу эса нотўғри. Мухлислар бундай шароитда стадионга ташриф буюришлари қийин.
— Хорижлик машҳур футболчиларнинг чемпионатимизга ташриф буюриши мамлакатда футбол оммалашишига хизмат қилади деган фикрга муносабатингиз.
— Фикримча, улар аксинча ўзимизнинг маҳаллий футболчиларнинг ўрнини эгаллашаяпти. Бу ерда иккита йўл бор. Биринчиси легионерларга чеклов қўйиш, иккинчиси эса, маҳаллий футболчиларнинг маошларини ошириш. Футболни оммалаштириш учун эса, мастер-класслар ўтказиш ҳам мумкин. Ўз вақтида Месси ҳамда Роналдулар ташриф буюргани каби. Аммо, булар ҳам муаммоаларга ечим бўла олмайди. Биринчи навбатда футболчилар чиройли ва мазмунли ўйин кўрсатишлари керак. Футбол - бу мухлислар учун. Айрим жамоалар эса буни унутиб қўйишаяпти.
— Футболимиз келажаги, айниқса, мамлакатимизда ҳакамлар савиясини оширишда қандай ислоҳотларни амалга ошириш лозим деб ўйлайсиз?
— Ҳозирги кунда Ўзбекистон футболида амалга оширалаётган ислоҳотларнинг барчаси мамлакатимиз рахбари Ислом Каримовнинг фармонлари асосида амалга оширилаяпти. Шу билан бирга, Ўзбекистон Футбол Федерациясига Мираброр Усмонов раҳбар этиб тайинлангач, футболга бўлган эътибор ошди. Футболчиларнинг маошлари оширилди. Бир қанча футбол мактаблари, академиялари қуриб битказилгани бунга мисолдир. Аввалари одамлар кеч бўлганда чойхоналарда йиғилишарди, ҳозир эса, кеч бўлиши билан футбол ўйнагани отланишади.
Диёра Отахонова
ЎФФ Матбуот хизмати
