Сарлавҳага олиб чиққаним ушбу сўзларда маъно борми ё бу сўз ўйиними? Бир ўйлаб кўринг. Рус тилига қиёсан айтганда, руҳият тушунчаси психология сўзига тегишлидир. Руҳоният сўзи нимаси? Диний сўз-ку, дейишингиз мумкин. Кишининг инсоний, маънавий-маърифий, шуурий ё хурофий, аҳлоқий ё қудсий қиёфасини белгилайдиган бир тушунча ё бир сўз ифодаси тилимизда борми? Бор. Руслар буни ифодалаш учун ДУХОВНОСТЬ деган сўзни ишлатадилар. Мен бу тушунчани биргина РУҲОНИЯТ деган сўз билан ифодалаб қўя қолдим. Уни Руҳият, яъни русчасига айтилар Психология деган сўз билан чалкаштирманг. Бошқа тарафдан бу сўз диний тушунчани билдиради деб ҳам айтманг. Масалан тараққиёт дунёвий сўз бўлиб, тараққиётга элтувчи тариқат диний сўз бўлиб қолмайдику. Тил диндан анча илгари пайдо бўлган эмасми? Тилга дунёвий ё диний деган тамғани босмайлик. Илмга бу тамғани қўйганимиз етиб ортади. Лингвистика фанига тегишли бундай тортишувларнинг футболимизга нима дахли бор демоқчимисиз? Дахли бор.
ИККИ ХИЛЛИК СИФАТЛАРИ
Чемпионатимизнинг учинчи тур ўйинлари бўлиб ўтди. “Пахтакор” учинчи турда ўз майдонида “Динамо”га 0:1 ҳисоби билан ютқазиб қўйди. ОЧЛнинг гуруҳ босқичидаги учинчи тур ўйинларини деб 3-туримизнинг қолган ўйинларини 18-мартда ўтказдик. ОЧЛнинг шу турида қатнашган “Локомотив” ва “Бунёдкор”ларимиз бир хил, 0:2 ҳисобида ютқазиб қўйишди. Лекин ўйин руҳияти икки хил бўлди. Ҳа, ҳа ўйин руҳияти деган сўзни ишлатиб чалкашмадим.
Футболчи руҳияти бор. Масалан, Комиловнинг руҳияти бошқача, Шомуродов руҳияти ундан-да бошқача. Комиловни жангчи десак, Шомуродовни ижодкор дейишимиз мумкин бўлади. Комилов ҳимояланишда фаол қатнашади. Тўқнашувдан қўрқмайди. Курашдан қочмайди. Илҳом ҳимояланган пайтимизда тўғри позиция изласа, Комилов тўқнашувда рақибни енгиб, янчиб ўтишни истайди. У бор вужуди билан ўйнайди. Кўнгли очиқ бола. Берилиб ҳурсанд бўлса, чуқур қайғуга ботишини ҳам яширмайди. Қайғу уни еб юборади. Илҳом ички туйғуларини юзага чиқара бермайди. Ман бу болаларга ташқаридан туриб, ўйини бўйича феъл-атворига баҳо бермоқдаман. Баҳодир Мирзаевга ўхшаб жамоада ишламайман. Уларни ҳатто яқин масофадан кўрмаганман. Уларни кўчада кўрсам, танимай қолишим мумкин. Футбол майдони инсоннинг ички дунёсини очиб қўя қолади. Инсон руҳияти бир олам гап. Гапирсак, тун етмайди. Кун етмайди.
Жамоа руҳияти ҳам бор нарса. Кечаги ўйинда кўрдик. “Динамо”нинг жамоавий руҳияти соғлом, ўзаро ишончга, ҳамжиҳат курашга асосланган эди. “Пахтакор”нинг эса... бу жамоа руҳиятига кейин қайтиб алоҳида ганирамиз. Шунга ўхшаб ўйин руҳияти ҳам бор ган. ОЧЛ гуруҳи 3-тур ўйинларига қайтамиз. “Локомотив” кучли рақибнинг босимига бардош бериб, қаттиқ қаршилик қилиб, иложсиз қолиб ўйин бўйича ютқазди. Ҳисоб ўйинга мос бўлди. “Локомотив”да бултурги ҳамжиҳатлик, бирфикрлик йўқ. “Бунёдкор” нисбатан ўзидан кучсизроқ бўлган “Зоб-Оҳан” жамоа қаршилигини енгишига маҳорат даражаси етарли бўлса-да, ўйинчиларни жамул-жам қила олмай, ғалабага руҳлантира олмай ўйнади. “Зоб-Оҳан” эса, бизнинг бетайин, бемаза, бехатар ҳужумларимизни хотиржам қарши олиб, тўпни олиб қўя берди. Биз бирон марта зарбдор вазиятга чиқа олмабмиз. “Зоб-Оҳан” жонини койитмай, қаттиқ зўриқмай ютиб кетди. Ушбу жамоаларимиз ижросида бир кунда икки хил ўйин руҳиятини кўрдик. “Барса” билан “ПСЖ” орасида бўлиб ўтган ЕЧЛ нимчорак финалининг икки ўйинини эсланг. 0:4 ва 6:1 рақамлари бир нима демоқдами? Икки ўйин икки хил руҳиятга эга бўлмадими?
Давоми Ҳасанали Қодиров блогида.
