Италия футболида ҳақиқий инқилоб рўй берди. Яқин уч йил мобайнида - мавсум-2021|2022дан бошлаб - «А» серия ўйинларини трансляция қилиш ҳуқуқи DAZN стриминг сервиси ихтиёрига ўтди. Бу ҳақдаги келишув лига раҳбарлари учрашувида амалга ошди - 20та клубдан 16таси ғояни ёқлаб овоз беришди.
Келишувга кўра, DAZN ҳар бир турдаги 7та ўйинни эфирга узатиш бўйича эксклюзив ҳуқуқни қўлга киритади. Мазкур сервис қолган учта учрашув ҳуқуқини Sky Sports телекомпанияси ва эҳтимол, Mediaset билан бўлишади — музокаралар давом этмоқда. Келишув суммаси бир мавсум учун 840 миллион еврони ташкил қилади. Лига яна 70 миллион еврони Sky Sports компаниясидан олади - ҳамкорликдаги трансляция ҳуқуқи бўйича музокаралар яқин орада якунланади.
Сарлавҳада «инқилоб» иборасининг ишлатилгани тасодиф ёки муболаға эмас. Жараёнга берилган умумий баҳо шуни тақозо этмоқда. Италиянинг учта етакчи нашри — La Gazzetta dello Sport, Corriere dello Sport ва Tuttosport — ушбу янгиликни газета муқовасида акс эттиришди. Сарлавҳалар ҳам мос равишда шундай кўриниш олди: «ТВда инқилоб», «Телеинқилоб», «ТВда футбол инқилоби».
Аслида, бу нафақат Италия, балки бутун футбол саноати учун муҳим янгилик саналади. Гарчи сўнгги йилларда планшет ва смартфонларда ҳам ўйинларни томоша қилиш имкони вужудга келган бўлсада, трансляциялар ҳуқуқи классик телекомпанияларга берилишига кўниккандик. Ўша Sky Sports деярли 20 йил мобайнида - 2003 йилдан «А» сериянинг асосий бродкастери ҳисобланган.
Сўнгги йилларда стриминг сервислари ҳам ушбу ҳудудга киришни бошлашди. Ёзда якунланадиган келишувга кўра, DAZN «А» сериянинг ҳар бир турида учта учрашувни эфирга узатиш ҳуқуқига эга эди.
Сервиснинг Германиядаги кўлами янада кенгроқ бўлган: ўтган ёзда ушбу тизим 2021-2025 йиллар мобайнида Будеслиганинг 106та ўйини трансляция ҳуқуқини қўлга киритди (Sky каналида 200та ўйинни кўрсатиш ҳуқуқи бор). Чемпионлар Лигасида эса DAZN бу борада анча устун - 104та ўйин, Sky ихтиёрида 34та.
Amazon интернет-гиганти Англияда ўзининг Prime Video номли сервиси орқали қаторасига икки йил мобайнида Премьер-лиганинг иккита тури трансляцияси ҳуқуқига эга чиққан, улардан бири 26 декабрдан бошланадиган «Боксинг дэй»га тўғри келарди. Консерватив ҳисобланган Британия учун бу ҳақиқий ҳайратланарли воқеа бўлди - уй шароитидаги интернет тезлиги оқимли видеога бардош беролмаслиги ойдинлашди. АПЛдаги мавжуд телешартнома 2022 йилнинг ёзида якунланади ва Amazon компаниясининг мазкур келишув борасида қандай қарорга келишини билиш жуда қизиқ.
Бир-иккита турни сотиб олиш ёки Германияда бўлгани каби, трансфер бўйича ўйинларнинг учдан бирига эгалик қилиш ҳуқуқи бошқа нарса. Стриминг платформасининг барча ҳуқуқларни тўлиқлигича ўзиники қилиши, телегигант-лар эса сублицензия билан кифоя-ланишлари (барча 10 ўйин DAZN тизимида бўлган пайт, томошабин Sky кабиларга эътибор қаратармиди?) мутлақо бошқа нарса. Италия ушбу жараёнга биринчилардан гувоҳ бўлган мамлакатга айланди, шундай экан, инқилоб масаласида фикр юритиш ўринли.
Нуфузли аудиторлик компанияси ҳисобланган Deloitte томонидан 2020 йил январида қилинган ҳисоб-китобларга кўра, етакчи лигалардаги телеҳуқуқлар нархи шундоқ ҳам чўққига чиқиб улгурган - уларни сотиб олиш бозордаги саноқли «ўйинчилар»гагина насиб этади. Мисол учун - АПЛ 2016-2019 йиллар мобайнида телеҳуқуқларни 5,136 миллиард фунтга сотган бўлса, 2019-2022 йилларда еттита телеҳуқуқ пакетининг бештаси 4,464 миллиард фунтга пулланди. Харидорлар - Sky ва BT Sport бундан ортиқ маблағ тўлолмасдилар.
Deloitte таҳлилчиларининг таъкидлашларича, телеҳуқуқлар нархининг пасайиши бозорга стриминг сервислари сингари янги «ўйинчилар» келишига замин яратарди. Худди шундай ҳам бўлди. Тўғри, юқорида айтилганидек, DAZN «А» серияга йилига 840 миллион евро тўлайди, Sky эса аввалги шартномага мувофиқ 973 миллион евро тўларди. Бироқ янги шарт-шароитларга кўра, компания ушбу нархни кўтаролмасди, шу боис, мавсумнинг барча ўйинлари учун йилига 750 миллион таклиф қилди. Яъни, бир томондан, пасайиш бор, бошқа томондан - у сезиларли даражада катта эмас. Клублар шундоқ ҳам бўш трибуналардан зиён кўраётган паллада бу муҳимдир.
Ж.БОБОХОНОВ тайёрлади
