Инфантинонинг айтишича, Америка клублар ўртасидаги жаҳон чемпионатини ўтказиш учун энг зўр жой.
Янги форматдаги клублар ўртасидаги жаҳон чемпионати 2025 йилда АҚШда бўлиб ўтади - ФИФА турнирни Америкага беришга қарор қилди. Улар ўз позициясини мамлакат аллақачон ўзини глобал тадбирларни ташкил этишда етакчи сифатида кўрсатганлиги билан изоҳлади. Қолаверса, бир йилдан сўнг АҚШда бўлиб ўтадиган жаҳон чемпионатига тайёргарлик кўришга бу ёрдам беради. Маълум бўлишича, мамлакат келаси йили жаҳон футболининг марказига айланади: 2024 йилнинг ёзида у ерда Америка кубоги, ундан сўнг йирик клублар ўртасидаги жаҳон чемпионати, ундан кейин эса асосий футбол турнири ўтказилади.
Клублар ўртасидаги жаҳон чемпионати қандай форматда ўтказилади?
Ўтган йилнинг охирида ФИФА президенти Жанни Инфантино турнир формати ўзгаришини айтди – бунга иштирокчилар сонининг 32 тага кўпайиши таъсир қилади. “Ушбу турнир миллий терма жамоалар ўртасидаги жаҳон чемпионатига ўхшаш бўлади”, — деди Инфантино. ФИФА раҳбарининг сўзларига кўра, янгиланган турнир профессионал клублар футболининг чўққисига чиқиши керак.
Иштирокчилар тўртта жамоадан иборат саккизта гуруҳга бўлинади, энг яхши иккитаси плей-офф босқичига йўл олади - ҳаммаси ҳақиқатан ҳам Жаҳон чемпионатидагидек. Турнир ҳар тўрт йилда бир марта ўтказилиши режалаштирилган, аммо тоқ йилларда бўлади, у Евро ёки Жаҳон чемпионатига халақит бермаслиги керак.
Қайси клублар иштирок этади?
Ҳозирги форматда мусобақада еттита клуб – олтита конфедерациянинг энг кучли жамоалари, шунингдек, мезбон мамлакат шарафини ҳимоя қилувчи жамоа иштирок этади. Шу йилнинг декабрь ойида Саудия Арабистони клублар ўртасидаги жаҳон чемпионатига мезбонлик қилади (бу қироллик учун мусобақани ўтказишнинг биринчи тажрибаси), шунинг учун турнирда "Ал-Иттиҳод" жамоаси иштирок этади. Шунингдек, “Манчестер Сити”, Япониядан “Урава Ред Даймондс”, Мексикадан "Леон", Австралиядан "Окленд Сити" ва Мисрдан “Ал-Аҳли” ҳам ғолиблик учун кураш олиб боради.
2025 йилда иштирокчилар таркиби анча кучлироқ бўлади: Европадан 12 та, Жанубий Америкадан олтита, Африка, Осиё ва КОНКАКАФдан тўрттадан, Океаниядан эса биттадан клуб иштирок этади. Баъзи иштирокчилар аллақачон маълум, баъзилари кейинги йил аниқланади.
ОФК
"Ал-Ҳилол" (Саудия) - Осиё Чемпионлар Лигаси-2021 ғолиби
"Урава Ред Даймондс" (Япония) - Осиё Чемпионлар Лигаси-2022 ғолиби
? Осиё чемпионлар лигаси-2023/2024 ғолиби
ОФКнинг тўрт йиллик рейтингидаги энг яхши жамоа
АФК (Африка футбол конфедерацияси)
"Ал-Аҳли" АФК Чемпионлар Лигаси ғолиби - 2020/2021 ва 2022/2023
"Видад Касабланка" - АФК Чемпионлар Лигаси - 2021/2022 ғолиби
? – АФК Чемпионлар Лигаси ғолиби – 2023/2024
? – Тўрт йиллик АФК рейтингидаги энг яхши жамоа
КОНКАКАФ
"Монтеррей" 2021 йилги КОНКАКАФ Чемпионлар лигасида ғолиб чиқди
"Сиэтл Саундерс" 2022 йилги КОНКАКАФ Чемпионлар лигасида ғолиб чиқди
"Леон" - КОНКАКАФ Чемпионлар Лигаси ғолиби - 2023
? - КОНКАКАФ чемпионлар кубоги ғолиби - 2024
КОНМEБОЛ
"Палмейрас" 2021 йилги Либертадорес кубогини қўлга киритди
"Фламенго" 2022 йилги Либертадорес кубогини қўлга киритди
? – 2023 йилги Либертадорес кубоги ғолиби
? – 2024 йилги Либертадорес кубоги ғолиби
? – тўрт йиллик КОНМEБОЛ рейтингидаги энг яхши жамоа
? – тўрт йиллик КОНМEБОЛ рейтингида иккинчи энг яхши жамоа
? - тўрт йиллик вақт мобайнида ОФК рейтингидаги энг яхши жамоа
УEФА
"Челси" - 2020/2021 йилги Чемпионлар Лигаси чемпиони
"Реал Мадрид" 2021/2022 йилги Чемпионлар Лигасида ғолиб чиқди
"Манчестер Сити" 2022/ 2023 йилги Чемпионлар лигаси ғолиби
? – УEФАнинг тўрт йиллик рейтингидаги энг яхши жамоалар (биринчи ўриндан саккизинчи ўрингача)
Нима учун бу формат керак?
Жаҳон футболида ҳамма ҳам мавсум давомида аллақачон чарчаган футболчилар туфайли бошқа турнирга рози эмас. Лекин ФИФА учун клублар ўртасидаги бундай йирик жаҳон чемпионати даромадни ошириш йўлидир. Ташкилот янги тўрт йиллик цикл учун тахминан 11 миллиард доллар олишни режалаштирмоқда.
ФИФА нима учун АҚШни танлади?
Ташкилот Америкада футболни ривожлантириш учун янги платформани яратмоқда - бу ерда кетма-кет учта муҳим турнир ўтказилиши шунчаки тасодиф эмас. АҚШ вакиллари бундан фақат хурсанд бўлади: бу мамлакат учун спорт соҳасида янги босқичга кўтарилиш учун ажойиб имкониятдир.
"Биз Қўшма Штатларни жаҳон футболидаги энг нуфузли клублар мусобақасига мезбонлик қилиш учун танлашганидан хурсандмиз", деди АҚШ Футбол Федерацияси президенти Синди Парлоу. “Бу мамлакатимизда бўлиб ўтадиган мисли кўрилмаган юқори даражадаги тадбирларга қўшимча турнир. Бу АҚШда футболни ривожлантириш учун яна бир имкониятдир”, – деди мутахассис.
Gallup сўровларига кўра, 1937 йилдан 1972 йилгача америкаликларнинг атиги 0,5 фоизи футбол томоша қилган. 2004 йил декабргача ҳам бу фоиз 2 фоиздан кам эди ва сўнгги маълумотларга кўра, АҚШдаги спорт ишқибозларининг тўртдан бир қисми (27 фоиз) (83 миллион) футболга қизиқади (жаҳон бўйича ўртача кўрсаткич 40 фоиз). Ҳа, Америкада баскетбол (43%) ва бейсбол (37%) каби энг оммабоп спорт турлари мавжуд, аммо Америкада сўнгги 40 йил ичида футбол каби тез ривожланган бошқа спорт тури йўқ. Бу ерда гап бўлажак Жаҳон чемпионати ва бир неча кун ичида футбол бозорини ўзгартирган Месси ҳақида ҳам эмас.
Глобал миқёсда бунинг учта сабаби бор: биринчиси, ўғил болалар ҳам, қизлар ҳам футбол ўйнаши мумкин; Америка футболи асосан эркаклар ўйини. Иккинчиси, тўрт марта жаҳон чемпионлигини қўлга киритган аёллар терма жамоасининг муваффақияти: уларнинг ўйинлари телевидениеда эркакларникидан юқорироқ рейтингга эга, футболчиларнинг совуққонлигини кўриб, ҳатто кўпроқ қизлар футболга кела бошлади. Учинчидан, хавфсизлик: 2010 йилларда Associated Press томонидан ўтказилган сўровда ота-оналарнинг 86 фоизи ўз фарзандларига футбол ўйнашга рухсат беришларини айтишган, чунки бу футбол Америка футболидан хавфсизроқдир (бу ҳолатда, катталарнинг атиги 51 фоизи ўз фарзандларини бундай спорт турига юборишга тайёр эканликларини айтишган). Буларнинг барчаси биргаликда Қўшма Штатларда йиллар давомида пайдо бўлган маълум бир футбол экотизмининг якуний шаклланиши учун потенциал сабаб бўлади. Энди мамлакатда спорт, кўнгилочар ва ижтимоий жиҳатларни ўзида мужассам этган футбол маданиятининг янги даврини яратишга ҳаракат қилинмоқда.
