Infantinoning aytishicha, Amerika klublar o‘rtasidagi jahon chempionatini o‘tkazish uchun eng zo‘r joy.
Yangi formatdagi klublar o‘rtasidagi jahon chempionati 2025 yilda AQSHda bo‘lib o‘tadi - FIFA turnirni Amerikaga berishga qaror qildi. Ular o‘z pozisiyasini mamlakat allaqachon o‘zini global tadbirlarni tashkil etishda yetakchi sifatida ko‘rsatganligi bilan izohladi. Qolaversa, bir yildan so‘ng AQSHda bo‘lib o‘tadigan jahon chempionatiga tayyorgarlik ko‘rishga bu yordam beradi. Ma’lum bo‘lishicha, mamlakat kelasi yili jahon futbolining markaziga aylanadi: 2024 yilning yozida u yerda Amerika kubogi, undan so‘ng yirik klublar o‘rtasidagi jahon chempionati, undan keyin esa asosiy futbol turniri o‘tkaziladi.
Klublar o‘rtasidagi jahon chempionati qanday formatda o‘tkaziladi?
O‘tgan yilning oxirida FIFA prezidenti Janni Infantino turnir formati o‘zgarishini aytdi – bunga ishtirokchilar sonining 32 taga ko‘payishi ta’sir qiladi. “Ushbu turnir milliy terma jamoalar o‘rtasidagi jahon chempionatiga o‘xshash bo‘ladi”, — dedi Infantino. FIFA rahbarining so‘zlariga ko‘ra, yangilangan turnir professional klublar futbolining cho‘qqisiga chiqishi kerak.
Ishtirokchilar to‘rtta jamoadan iborat sakkizta guruhga bo‘linadi, eng yaxshi ikkitasi pley-off bosqichiga yo‘l oladi - hammasi haqiqatan ham Jahon chempionatidagidek. Turnir har to‘rt yilda bir marta o‘tkazilishi rejalashtirilgan, ammo toq yillarda bo‘ladi, u Yevro yoki Jahon chempionatiga xalaqit bermasligi kerak.
Qaysi klublar ishtirok etadi?
Hozirgi formatda musobaqada yettita klub – oltita konfederasiyaning eng kuchli jamoalari, shuningdek, mezbon mamlakat sharafini himoya qiluvchi jamoa ishtirok etadi. Shu yilning dekabr oyida Saudiya Arabistoni klublar o‘rtasidagi jahon chempionatiga mezbonlik qiladi (bu qirollik uchun musobaqani o‘tkazishning birinchi tajribasi), shuning uchun turnirda "Al-Ittihod" jamoasi ishtirok etadi. Shuningdek, “Manchester Siti”, Yaponiyadan “Urava Red Daymonds”, Meksikadan "Leon", Avstraliyadan "Oklend Siti" va Misrdan “Al-Ahli” ham g‘oliblik uchun kurash olib boradi.
2025 yilda ishtirokchilar tarkibi ancha kuchliroq bo‘ladi: Yevropadan 12 ta, Janubiy Amerikadan oltita, Afrika, Osiyo va KONKAKAFdan to‘rttadan, Okeaniyadan esa bittadan klub ishtirok etadi. Ba’zi ishtirokchilar allaqachon ma’lum, ba’zilari keyingi yil aniqlanadi.
OFK
"Al-Hilol" (Saudiya) - Osiyo Chempionlar Ligasi-2021 g‘olibi
"Urava Red Daymonds" (Yaponiya) - Osiyo Chempionlar Ligasi-2022 g‘olibi
? Osiyo chempionlar ligasi-2023/2024 g‘olibi
OFKning to‘rt yillik reytingidagi eng yaxshi jamoa
AFK (Afrika futbol konfederasiyasi)
"Al-Ahli" AFK Chempionlar Ligasi g‘olibi - 2020/2021 va 2022/2023
"Vidad Kasablanka" - AFK Chempionlar Ligasi - 2021/2022 g‘olibi
? – AFK Chempionlar Ligasi g‘olibi – 2023/2024
? – To‘rt yillik AFK reytingidagi eng yaxshi jamoa
KONKAKAF
"Monterrey" 2021 yilgi KONKAKAF Chempionlar ligasida g‘olib chiqdi
"Sietl Saunders" 2022 yilgi KONKAKAF Chempionlar ligasida g‘olib chiqdi
"Leon" - KONKAKAF Chempionlar Ligasi g‘olibi - 2023
? - KONKAKAF chempionlar kubogi g‘olibi - 2024
KONMEBOL
"Palmeyras" 2021 yilgi Libertadores kubogini qo‘lga kiritdi
"Flamengo" 2022 yilgi Libertadores kubogini qo‘lga kiritdi
? – 2023 yilgi Libertadores kubogi g‘olibi
? – 2024 yilgi Libertadores kubogi g‘olibi
? – to‘rt yillik KONMEBOL reytingidagi eng yaxshi jamoa
? – to‘rt yillik KONMEBOL reytingida ikkinchi eng yaxshi jamoa
? - to‘rt yillik vaqt mobaynida OFK reytingidagi eng yaxshi jamoa
UEFA
"Chelsi" - 2020/2021 yilgi Chempionlar Ligasi chempioni
"Real Madrid" 2021/2022 yilgi Chempionlar Ligasida g‘olib chiqdi
"Manchester Siti" 2022/ 2023 yilgi Chempionlar ligasi g‘olibi
? – UEFAning to‘rt yillik reytingidagi eng yaxshi jamoalar (birinchi o‘rindan sakkizinchi o‘ringacha)
Nima uchun bu format kerak?
Jahon futbolida hamma ham mavsum davomida allaqachon charchagan futbolchilar tufayli boshqa turnirga rozi emas. Lekin FIFA uchun klublar o‘rtasidagi bunday yirik jahon chempionati daromadni oshirish yo‘lidir. Tashkilot yangi to‘rt yillik sikl uchun taxminan 11 milliard dollar olishni rejalashtirmoqda.
FIFA nima uchun AQSHni tanladi?
Tashkilot Amerikada futbolni rivojlantirish uchun yangi platformani yaratmoqda - bu yerda ketma-ket uchta muhim turnir o‘tkazilishi shunchaki tasodif emas. AQSH vakillari bundan faqat xursand bo‘ladi: bu mamlakat uchun sport sohasida yangi bosqichga ko‘tarilish uchun ajoyib imkoniyatdir.
"Biz Qo‘shma Shtatlarni jahon futbolidagi eng nufuzli klublar musobaqasiga mezbonlik qilish uchun tanlashganidan xursandmiz", dedi AQSH Futbol Federasiyasi prezidenti Sindi Parlou. “Bu mamlakatimizda bo‘lib o‘tadigan misli ko‘rilmagan yuqori darajadagi tadbirlarga qo‘shimcha turnir. Bu AQSHda futbolni rivojlantirish uchun yana bir imkoniyatdir”, – dedi mutaxassis.
Gallup so‘rovlariga ko‘ra, 1937 yildan 1972 yilgacha amerikaliklarning atigi 0,5 foizi futbol tomosha qilgan. 2004 yil dekabrgacha ham bu foiz 2 foizdan kam edi va so‘nggi ma’lumotlarga ko‘ra, AQSHdagi sport ishqibozlarining to‘rtdan bir qismi (27 foiz) (83 million) futbolga qiziqadi (jahon bo‘yicha o‘rtacha ko‘rsatkich 40 foiz). Ha, Amerikada basketbol (43%) va beysbol (37%) kabi eng ommabop sport turlari mavjud, ammo Amerikada so‘nggi 40 yil ichida futbol kabi tez rivojlangan boshqa sport turi yo‘q. Bu yerda gap bo‘lajak Jahon chempionati va bir necha kun ichida futbol bozorini o‘zgartirgan Messi haqida ham emas.
Global miqyosda buning uchta sababi bor: birinchisi, o‘g‘il bolalar ham, qizlar ham futbol o‘ynashi mumkin; Amerika futboli asosan erkaklar o‘yini. Ikkinchisi, to‘rt marta jahon chempionligini qo‘lga kiritgan ayollar terma jamoasining muvaffaqiyati: ularning o‘yinlari televideniyeda erkaklarnikidan yuqoriroq reytingga ega, futbolchilarning sovuqqonligini ko‘rib, hatto ko‘proq qizlar futbolga kela boshladi. Uchinchidan, xavfsizlik: 2010 yillarda Associated Press tomonidan o‘tkazilgan so‘rovda ota-onalarning 86 foizi o‘z farzandlariga futbol o‘ynashga ruxsat berishlarini aytishgan, chunki bu futbol Amerika futbolidan xavfsizroqdir (bu holatda, kattalarning atigi 51 foizi o‘z farzandlarini bunday sport turiga yuborishga tayyor ekanliklarini aytishgan). Bularning barchasi birgalikda Qo‘shma Shtatlarda yillar davomida paydo bo‘lgan ma’lum bir futbol ekotizmining yakuniy shakllanishi uchun potensial sabab bo‘ladi. Endi mamlakatda sport, ko‘ngilochar va ijtimoiy jihatlarni o‘zida mujassam etgan futbol madaniyatining yangi davrini yaratishga harakat qilinmoqda.
