Дунёга машҳур ВВС телерадиокомпанияси ўзига хос тадқиқот ўтказиб, Европа миллий биринчиликларидаги чипталар ва мавсумий абонементлар нархини бир-бирига таққослаб чиқди. ТВ экспертларининг бу хусусда якуний хулосага келиш олдидан жами 207 клубдаги ҳолатни эринмасдан ўрганиб чиққанлари диққатга сазовор. Табиийки, ўқувчиларни кўпроқ топ-клубларда белгиланган нарх-наво қизиқтиради. Ўз навбатида «СЭ» нашри шу мавзуга тўхталиб ўтди.
Германияда аксарият ишқибозлар клубларнинг акционерлари ҳисобланишади. Шунинг учун бўлса керак, мазкур юртда ўйинлар чоғида стадионлар доим мухлислар билан тўлади. Ўз навбатида чипталар ва мавсумий абонементларнинг нархи ҳам чўнтакбоп. Қолаверса, Германияда абонементларнинг доимий эгалари учун бир қанча имтиёзлар йўлга қўйилган. Масалан, «Бавария»да энг арзон абонемент 139 еврони ташкил этади. Энг қиммати эса 746 еврога тенг. Таққослаш учун: «Тоттенхэм»да энг арзон мавсумий абонемент Германиядаги энг қиммат абонементнинг баҳосига етади. Бундеслига вакиллари чипталарни ҳам арзон нархда сотишни йўлга қўйганлар. «Бавария», «Байер» ва «Боруссия» (Д) клублари иштирокидаги ўйинни кўриш учун 15-16 евро тўлаш кифоя қилади. Дарвоқе, бу топ-клублар ўртасидаги энг арзон нархлар ҳисобланади.
Германиядан фарқли равишда Францияда мавсумий абонементлар ва чипталарнинг нархи анча қимматроқ. Шу боис стадионларда камдан-кам ҳоллардагина аншлаг кузатилади. ПСЖ уй ўйинларини ўтказадиган «Парк де Пренс» стадионида учрашувни вип-ложада кузатишни истайдиган мухлис мавсумий абонементни сотиб олиш учун 2686 евро тўлашига тўғри келади. ПСЖдан фарқли равишда «Марсель» чипталар баҳосини чўнтакбоп қилишга интилади. Маълумотларга қараганда, провансаллар жамоаси ижросидаги ўйинни кўриш учун энг арзон чиптани 12 еврога сотиб олиш мумкин.
Испаниядаги ҳолат юқорида тилга олиб ўтилган мамлакатларникидан анча фарқ қилади. Бу ерда «Реал» ва «Барселона»дан ташқари вип-ложалар учун «Валенсия» ва «Атлетик» клублари ҳам катта пул сўрайдилар. Ла Лиганинг амалдаги чемпиони ҳисобланадиган «Атлетико» эса мухлисларни кўпроқ жалб этиш мақсадида мавсумий абонементлар ва чипталар нархини ашаддий рақиби «Реал»дан фарқли равишда арзонроқ нархларда белгилаган. «Қироллик клуби»нинг энг қиммат абонементи ва чиптаси мос равишда 1830 ва 234 еврони ташкил этади. «Барса»ники ҳам шунга яқин. Умуман айтганда, Испанияда футболни стадионларда томоша қилиш мухлисларга анча қимматга тушади.
Итальян футболи охирги йилларда инқирозни бошдан ўтказмоқда. Аммо шунга қарамасдан Апеннин ярим оролида мавсумий абонементлар ва чипталарнинг баҳоси ҳамон юқори бўлиб турибди. Ваҳоланки, бу юртдаги аксарият стадионлар анча эскириб қолган ва шарт-шароитлар ҳам замон талабига жавоб бера олмайди. Шундай бўлса-да, мухлислар стадионларга ошиқадилар. Боиси улар футболни жуда яхши кўришади. Албатта, Англия ва Германиядан фарқли ўлароқ Италиядаги ареналар мухлислар билан лиқ тўлмайди. «Милан» иштирокидаги ўйинни томоша қилиш учун энг арзон чиптани 21 еврога сотиб олиш мумкин. Мавсумий абонемент эса 199 (вип-ложа учун 379) еврони ташкил қилади. Кўриб турганингиздек, нарх анча қиммат. Аммо «Сан-Сиро» ишқибозлар билан лиқ тўлмаган тақдирда ҳам «Милан» билан «Интер» клублари бундан яхшигина даромад оладилар. «А» серияда охирги йилларда чемпионликни ҳеч кимга бермасдан келаётган «Ювентус» хусусида фақат илиқ фикрлар билдириш мумкин. Негаки, «Юве» янги стадионга кўчиб ўтганидан сўнг мухлисларига абонементлар ва чипталарни ашаддий рақибларига нисбатан анча арзон нархларда таклиф қилмоқда. Шунинг эвазига Турин суперклуби иштирокидаги уй ўйинларида стадион 90 фоизга тўлмоқда.
Кўҳна қитъадаги энг қиммат нарх-наво футбол ватанида кузатилмоқда. Айниқса, элита грандлари иштирокидаги ўйинларни бевосита ареналарда томоша қилиш мухлисларга анча қимматга тушади. Яна шуни қўшимча қилиш керакки, Лондон, Манчестер ва Ливерпуль шаҳарларига четдан жуда кўплаб сайёҳлар ташриф буюрадилар. Табиийки, уларнинг кўпчилиги АПЛ етакчилари иштирокидаги ўйинларни стадионларда томоша қилишни афзал кўрадилар. Чипталарнинг мавсум сайин ўсиб бориши маҳаллий ишқибозларга ёқмаяпти. Шу боис «Арсенал» клубининг иштиёқмандлари вақти-вақти билан бундан норози эканликларини митинглар уюштириш билан ифодалайдилар. Маълумот учун: «Арсенал» клуби раҳбарияти бир мавсумга мўлжалланган абонементни 1287 еврога баҳолаган. Бу «Барселона», «Бавария» ва Манчестер шаҳрининг икки вакили белгилаган нархдан ҳам анча баланд эканлигини англатади. «Канонирлар» жамоаси ишқибозларининг нега митинглар уюштириб туришлари сабабини энди ўзингиз ҳам тушуниб олгандирсиз?
Жорий мавсумни жуда кўтаринки руҳда бошлаган ва якка пешқадамга айланиб олган «Челси» ҳам чипталарни қиммат сотади. «Аристократлар» иштирокидаги уй ўйинини томоша қилиш имконини ҳавола қиладиган бир дона чиптанинг баҳоси «бор-йўғи» 64 еврони ташкил этади. Таққослаш учун: Португалияда шу пул эвазига мавсумий абонементни сотиб олса бўлади. Албатта, масаланинг бошқа томони ҳам бор. Туманли Альбиондаги стадионлар замон талабига тўла жавоб беради. У ерда мухлислар учун барча шарт-шароитлар муҳайё қилинган. Бундан ташқари футбол ватанига четдан жуда кўплаб сайёҳлар ташриф буюрадилар. Айниқса, Осиёдан. Кўриб турганингиздек, инглизлар чипталар ва мавсумий абонементларнинг баҳосига яраша шарт-шароитларни йўлга қўйганлар.
Ж.ЗАЙНОБУТДИНОВ тайёрлади.
