Uni futbol qiroli deyishadi va bu to‘g‘ri - jahonga mashhur Pele laqabli buyuk braziliyalik futbolchi haqida.
"Nyu-York Kosmos"
1975-1977 yillar
1974 yilda Pele futbolchilik faoliyatini yakunlaganini e’lon qildi. Biroq tez orada u “Nyu-York Kosmos” bilan shartnoma imzoladi. Karyerani qayta boshlashning sababi oddiy - pul. O‘sha paytlarda hatto jahon yulduzlari ham ozmi-ko‘pmi munosib klub bilan birinchi professional shartnoma imzolagan yigitchalik maosh olishmasdi.
Qolaversa, Qo‘shma Shtatlar futbolni ommalashtirishga qaror qildi, jumladan Pele, Yoxan Kroyff va Frans Bekkenbauer kabi yulduzlarni taklif qildi. Ulardan biri bilan Pele bir mavsumni “Kosmos”da o‘tkazdi.
Uch yil davomida braziliyalik futbolchi klub safida 107 ta o‘yin o‘tkazib, 64 ta gol urdi va «Kosmos» bilan Shimoliy Amerika ligasi chempionligini qo‘lga kiritdi.
Pelening ikki klubi to‘qnash kelgan xayrlashuv o‘yini 1977 yil 1 oktyabrda bo‘lib o‘tdi. Qirol bir taymni «Santos»da, ikkinchisini «Kosmos»da o‘ynadi.
Braziliya terma jamoasi
1957-1971 yillar
Bunga ishonish juda qiyin, Pele 16 yoshida Braziliya terma jamoasida debyut qildi va bir yildan so‘ng u bilan Shvesiyadagi jahon chempionatiga yo‘l oldi. Bu esa braziliyaliklar Didi, Garrincha, Mario Zagalo, Vava, Xose Altafini kabi futbolchilarning e’tiroziga sabab bo‘lgan.
O‘sha yillar Peleni ko‘pchilik tanimagan va bilmagan edi. Shu sabab, dastlabki ikki o‘yinda Visente Feola “qirol”ni zaxirada ushlab turdi va faqat guruh bosqichining uchinchi o‘yinida maydonga tushirdi.
Chorak finaldan boshlab esa Qirol darvozani ishg‘ol qila boshladi – ilk gol Uelsga, yarim finalda Fransiyaga 3 gol (5:2) va finalda turnir mezbonlari – shvedlar darvozasiga 2 gol (5:2).
Bunday holat jahon futboli tarixida avval ham, undan keyin ham bo‘lmagan, bundan keyin ham bunday bo‘lmaydi, degan fikrlar bor.
Oradan to‘rt yil o‘tib, Pele Chexoslovakiya termasi bilan turnirning ikkinchi o‘yinida jarohat olib, chempionat oxirigacha maydonga tushmadi. Xuddi shu voqea 1966 yilda u bilan sodir bo‘ldi, yana guruh bosqichining ikkinchi o‘yini va Qirolning yangi jarohati chempionatda o‘ynashga imkon bermadi.
Ammo agar Chexoslovakiya bilan o‘yinda jarohat o‘yin epizodida olingan bo‘lsa, qoidalarga ko‘ra futbolchini almashtirish mumkin emas edi. Keyinchalik portugaliyaliklar qirol uchun haqiqiy ovni uyushtirdilar va uni ataylab jarohatlashgandi.
Shunga qaramay, Pele jahon chempionatida yana bir bor porladi. 1970 yilda Braziliya terma jamoasi uchinchi marta liga chempionligini qo‘lga kiritdi. Jamoada ko‘proq o‘ynab ulgurgan, yetuk futbolchi bo‘lgan Pele ajoyib turnir o‘tkazdi, uning maydondagi funksiyalarida ba’zi o‘zgarishlarga qaramay, u to‘rtta gol urdi, shu jumladan Italiyaga qarshi final uchrashuvida ham raqiblari darvozasini ishg‘ol qilgan. Pele Braziliya terma jamoasi safida uchta chempionlikni qo‘lga kiritdi, shuningdek, sayyoradagi yagona uch karra jahon chempioni bo‘ldi.
Ajabo, o‘sha davrda Braziliya terma jamoasi Janubiy Amerika kubogini qo‘lga kirita olmagandi, shu bois Pelening kolleksiyasida qit’a chempionligi yo‘q.
Umuman olganda, Pele terma jamoa libosida 92 marta maydonga tushib, 77 ta gol urgan.
Davomi bor.
