Madridliklar yangi kelganlar uchun 128 mln ajratdi. Kilian Mbappening "Real Madrid"ga transferi albatta amalga oshishiga kimdadir shubha bormi? "PSJ" ham ular bilan kelishgan ko‘rinadi.
Madridliklarning 2017, 2021 va 2022 yillarda fransiyalik futbolchini qo‘lga kiritishga urinishlari muvaffaqiyatsiz yakunlangan. Lekin bu so‘nggi imkon degani emas edi. The Athletic jurnalisti Mario Kortegananing yozishicha, klub "PSJ" bilan shartnoma uzaytirilganidan keyin ham futbolchining atrofidagilar bilan aloqada bo‘lgan, jahon chempionatidan keyin esa muloqot ko‘paygan.
Parij klubi birinchi marta Kilianni sotishga tayyorligini bildirdi. Xabarlarga ko‘ra, "Real Madrid" Mbappega aniq narx belgilanishi bilanoq hujumga o‘tishga tayyor. Ha, hozir, bu yozda shuni amalga oshirish kerak. Ammo "Real Madrid" bunday xarajatlarni o‘z zimmasiga oladimi? Klubda shiddatli transfer oynasi kechdi (128,5 mln uchun beshta yangi futbolchi). Kilian uchun yana 180-230 mln sarflash qanchalik to‘g‘ri? UEFA va La Liga bilan bog‘liq muammolar bo‘ladimi?
Madrid UEFA FFP bilan qanday ishlayapti?
14 iyul kuni UEFA rasmiy veb-saytida Madrid klubi 2022 yil uchun barcha FFP bandlarini mukammal bajarganini tasdiqladi. UEFA klublarning transfer bozoridagi xarajatlari va daromadlarini nazorat qilish uchun baholayotgan 3 yil davomida "Real Madrid" ham yaxshi ishlamoqda. Madridning 2020-yil yozi va 2023-yil yozi orasidagi transfer balansi plyus 35 million yevroni tashkil etadi (Endrikni 35+25ga sotib olish jarayoni keyingi moliyaviy yilga to‘g‘ri keladi).
Ushbu segmentda klub erkin agentlarni taklif qildi (Alaba, Ryudiger) va xaridlar (Tchuameni, Kamavinga), boshqa o‘yinchilarning sotuvi uchun kompensasiya qilindi: Kazemiro, Edegor, Hakimiy, Varan va Regilonlar umumiy daromadi 200 million yevrolik narxga qo‘yib yuborildi. Bu yozgacha Madridda ketma-ket uchta yozgi transfer oynasida ijobiy xarajatlar/sotish balansi mavjud edi. 2020 yilning yozi, ayniqsa, COVID-19 avj olgan paytda foydali bo‘ldi: Florentino Peres daromadning pasayishi va kutilayotgan yo‘qotishlar tufayli pul sarflamaslikka qaror qildi, asosiy e’tiborni sotishga qaratdi: o‘sha yozda deyarli 105 million yevroga o‘yinchilar sotilgan, bu esa keyinchalik jiddiy moliyaviy qiyinchiliklardan qochishga sabab bo‘ldi. Pandemiya tufayli yuzaga kelgan muammolar shu sababli deyarli ko‘zga tashlanmadi. 2020 yilda klub liga chempioni bo‘lganidan so‘ng, Madrid xo‘jayini intervyu berdi. U birinchi navbatda o‘z o‘yinchilaridan maoshlarni kamaytirishni so‘rashini va shundan keyingina yangi o‘yinchilar uchun bozorga kira olishi mumkinligini aytdi. Futbolchilar prezident bilan birga bo‘lishdi va butun 2020/21 yilgi mavsum uchun maoshlarini 10 foizga qisqartirishdi, bu ham qiyin davrda xarajatlarni muvozanatlashda yordam berdi.
Hozirda "Real Madrid"ning UEFA bilan muammosi yo‘q, klub FFPning barcha qoidalariga mos keladi
La Liga haqida nima deyish mumkin?
2022-yil sentyabr oyida La Liga va Segunda klublari uchun 2022/23-yilgi mavsumning ish haqi limiti e’lon qilindi. Klub bayonotida 677 million yevro sarflanayotgani, (maoshlar + transferlar amortizasiyasi) buning limiti 683 million ekani e’lon qilindi. 2022 yilning yozida Madrid klubi Azar va Yovichning maoshini keskin qisqartirishga qaror qildi. Shunda ularning transferlarining amortizasiyasi keyingi ikki-uch yil ichida klubga bosim o‘tkazmasligi maqsad qilindi. Vinisius, Militao, Rodrigo bilan shartnoma uzaytirildi, ularning maoshlari oshirildi (hozircha bu borada rasmiy bayonotlar yo‘q, ammo klubdagi barcha ishonchli jurnalistlar futbolchilar yangi shartnomalar imzolaganini allaqachon tasdiqlashgan), shuningdek, Ryudiger va Tchuameni ham yangi shartnoma imzolagan.
2022-yilning 1-iyulidan moliyaviy yil hisobga kira boshladi. Bu davrda Madrid o‘yinchilarini 100 million yevroga sotdi (Kazemiro, Mayoral va bir qancha “Kastilya” futbolchilari), keyinroq ketgan Azar, Benzema, Asensio va Marianoni maosh varaqasidan olib tashlashdi (deyarli 75 million). Bellingem, Xoselu va Fran Garsiyani jami 108,5 million yevroga sotib oldi (Gyuler iyul oyida allaqachon kelib bo‘lgandi).
2023-yil 1-iyuldan boshlab La Liganing yangi moliyaviy yili boshlandi, unda Azar va Yovich transferlari, shuningdek, Benzema, Asensio va Marianoning maoshlari uchun amortizasiya yuki yo‘q edi. Yangi cheklovlar faqat sentyabr oyida e’lon qilinadi, ammo hozir biz taxmin qilishimiz mumkinki, Madrid 2023/24 yilgi mavsumda bayonotdagi yukni taxminan 130 million yevroga kamaytirdi (xuddi shunday miqdorni iqtisodchi Mark Menchen ham aytdi) + Kazemiro, Mayoral va Kastilya futbolchilarini sotishdan tushgan kapital daromadlar tufayli klub o‘zini osongina nazorat qilmoqda. Shuni unutmangki, moliyaviy yil oxirida klub rekord darajadagi 843 million yevro daromad qayd etdi, bu ham yangi mavsum uchun limit belgilashda hisobga olinadi.
Iqtisodchi va Madrid insayderi Ramon Alvares De Monaning so‘zlariga ko‘ra, ish haqi miqdori 720 million yevrodan oshadi. Uning hisob-kitoblariga ishonish kerak, chunki u oldingi uch mavsumda klubning maoshi haqida to‘g‘ri ma’lumot bergan. 2022/23 yilgi mavsumda madridliklar ish haqi fondiga 677 million yevro sarfladi.
Bularning barchasi Mbappega qanday taalluqli?
UEFAning yangi qoidalariga ko‘ra, transfer amortizasiyasi endi ko‘pi bilan 5 yilga bo‘linishi mumkin (hatto futbolchining shartnomasi uzoqroq muddatga imzolangan bo‘lsa ham). Aytaylik, "Real Madrid" Mbappe uchun 230 million yevro to‘lashi kerak va u klubdan yiliga 30 million yevro oladi: 230/5 = 46 million yevro amortizasiya yuki va 60 million yevro (soliqlar bilan birga) maosh yuki, bu bizga yiliga jami 106 million yevro yuk beradi. 607+106=713. Ya’ni, "PSJ" Madriddan maksimal miqdorni olishga muvaffaq bo‘lgan ssenariyda ham "qaymoqranglilar" yangi chegaraga mos kelaveradi. Peres oldingi tizimni shunday toza yo‘lga qo‘ygani uchun bu oson sodir bo‘ladi. Rahbariyatning yaxshi ishi va so‘nggi yillardagi moliyaviy yuklarni to‘g‘ri taqsimlashi tufayli "Real Madrid" Mbappeni La Liga bilan yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan muammolar haqida o‘ylamasdan qo‘lga kiritishi mumkin.
Kuni kecha Madrid klubi 2022/23 moliyaviy yil yakunlari haqida hisobot berdi. Pandemiya boshlanganidan keyingi o‘tgan yillardagidek, yo‘qotishlar qayd etilmadi. Rasmiy bayonotda aytilishicha, "Real Madrid" moliyaviy yilni 12 million yevro foyda bilan yakunlagan. Klubning o‘tgan mavsumdagi daromadi, transferlarni hisobga olmaganda, 843 million yevroga yetdi, bu o‘tgan yilgidan 17 foizga, hattoki pandemiyadan oldingi yildagidan ham ko‘proq (2018/19 mavsumda 757 million edi). Sof qarz minus 47 million yevroni tashkil qildi.
Marketing daromadi prognoz qilingan daromaddan 74 million yevroga yuqori bo‘ldi, bu BMW, Softtek yoki Adobe kabi ba’zi global homiylarning kelishi bilan belgilandi. Bu nima uchun marketing sanoati pandemiyadan oldingi yilga qaraganda 12% ko‘proq daromad olganini tushuntiradi. 2023 yildan boshlab "Santyago Bernabeu"ni rekonstruksiya qilish uchun kredit bo‘yicha to‘lovlar boshlandi (30 yilga 525 million yevro kredit, 2,5% foiz stavkasi bilan). Shuningdek, klub murakkabligi bois dastlabki loyihaga kiritilmagan stadionda yer osti issiqxonasi qurish uchun 225 million yevro (foiz stavkasi 1,53 foiz) 27 yilga oldi. Ushbu issiqxona maysazorni avtomatik ravishda buklaydi va uni optimal sharoitda saqlaydi. Shunday qilib, maysazorga ta’sir qilmasdan amalga oshirilishi mumkin bo‘lgan tadbirlar soni ortadi.
2023-yil dekabr oyida “Real Madrid” yangi “Santyago Bernabeu”ning tantanali ochilishini rejalashtirmoqda (AS gazetasi ma’lumotlariga ko‘ra, stadionning 85%i qurib bitkazilgan). Turli hisob-kitoblarga ko‘ra, rekonstruksiyadan so‘ng "Bernabeu" "Real Madrid"ga hozirda stadion olib keladigan 150-170 million o‘rniga yiliga 300 milliondan 400 million yevrogacha daromad keltiradi. Maksimal foyda olish uchun Madrid hatto Legends bilan shartnoma imzoladi, unga ko‘ra, 360 million yevro evaziga klub o‘yindan tashqari kunlarda arenadan foydalanish imkoniyatini beradi (Legends daromadning 30 foizini oladi), konsertlar tashkil qiladi va boshqa o‘yin-kulgilar tashkillashtiriladi. Madridliklar o‘z byudjetining 54 foizini maoshlarga sarflaydi, bu Mbappe kelajakda klub iqtisodiga zarar yetkazadimi, degan savol kontekstida juda muhim. UEFA yangi FFP'ni joriy qiladi, unga ko‘ra, klublar 2024 yilga kelib o‘z byudjetining 80 foizini, 2025 yilgacha esa 70 foizini maoshlarga sarflashi kerak. Yangi "Bernabeu"dan tushgan daromadni oshirish juda ma’qul bo‘ladi.
Xulosa?
Madridning "Real" klubi Kilian Mbappening transferiga moliyaviy jihatdan to‘liq tayyor. Bitim miqdori bo‘yicha ham, ish haqi bo‘yicha ham.
Klub pandemiya oqibatlarini a’lo darajada yengib, nafaqat avlodlar almashinuvini, balki ijobiy transfer balansini ham saqlab qolishga, shuningdek, daromadning oshishi hisobiga kuchli iqtisodiy tayanch bo‘ladigan stadionni ta’mirlashga ham muvaffaq bo‘ldi.
Ammo Mbappe bilan hozir hammasi "Real"ga bog‘liq emas.
Yusufbek Saydaliyev tayyorladi
