Чемпионлар лигаси гуруҳ босқичи доирасида “Аякс”нинг “Челси”га қарши ўйинини кўрдим. Шунчаки даҳшат. Френки де Йонг, Маттейс де Лигт каби етакчилари тарк этган клубга сира ўхшамайди. Ҳатто бу икки футболчининг ўрни сезилмади ҳам.
Ушбу ўйинни кузата туриб, шуни тушуниб етдимки, “Аякс” ўз мақсади йўлида оғишмай кетяпти: футболчилар етиштиради, яхшигина нархга сотади ва даромад қилади. Шу билан бирга Голландия чемпиони бўлишда давом этади. Энди-энди “Аякс” халқаро майдонларда ҳам ўзини кўрсатишни бошлади. Аммо асосий мақсаддан чалғигани йўқ: келаси йил ёзида голланд клуби яна бир-иккита етакчисини сотиб, мўмайгина пул ишлаб олса ҳам ажабланмайман.
Хўш, бундай муваффақиятнинг сабаби нима? Хомашё ўзингдан чиқса, даромад ҳама яхши бўлади дейди тадбиркорлар. “Аякс” ҳам хомашё ишлаб чиқарувчи ажойиб заводига эга. Тушунгандирсиз, гап академия ҳақида кетяпти. “Аякс” академияси Португалиянинг “Спортинг” ва шунга ўхшаш клублари каби Европа учун иқтидорли футболчилар етказиб беришни ўз зиммасига олган, албатта, мўмайгина даромад эвазига. Клуб раҳбариянинг сиёсати оддий ва моддий жиҳатдан самарали — академияга иқтидорли ёшлар қабул қилинади, улар орасидан ўзини кўрсата олганлари асосий жамоага жалб этилади. Асосий жамоада ўзини кўрсатганлар эса бошқа клубларга қимматгина пулга сотилади. Тизим жуда тартибли — академиядан асосий жамоага кетган футболчиларнинг ўрни тўлдирилади, кейин эса ўз навбатида асосий жамоадан бошқа клубларга сотилганларнинг ўрнини бошқа футболчилар эгаллайди.
Иккинчи омил — бош мураббий. Хомашё қанчалик сифатли бўлмасин, ундан керакли маҳсулотни ясай оладиган уста бўлмаса, бефойда. “Аякс”да эса бундай усталар доим бўлган. Ҳозирги мураббий ҳам бу борада тажрибага эга. Тажрибали футболчилар билан ишлаш ёш футболчиларни парваришлашдан кўра осонроқ. Ёш футболчиларни тарбиялайдиган мураббийнинг зиммасида масъулият катта бўлади. Ҳали қони қайноқ, тўпни қойиллатиб тепа оладиган, аммо замонавий футболдаги тактикаларни ўрганишга улгурмаган ёш йигитчаларни тўғри йўлга солиш чакана иш эмас. “Аякс” мураббийи эса ана шу ишни маромида бажаряпти.
“Аякс” бу ёғига сиёсатини ўзгартириши, каттароқ натижаларга эришишга интилиши тайин. Чунки бир марта ЕЧЛ ярим финалига чиққан клуб яна бу мақсадга интилиши табиий. Эрик Тен Хаг футболчиларга ғолиблик руҳини сингдира олди, бу эса футболчиларга яна ва яна олға интилишга ёрдам беради.
“Челси”га қарши ўйиндан кейин “Аякс”нинг футболчиларнинг жисмоний ҳолати учун жавобгар мураббийларига ҳам қойил қолдим. Тиним билмай югурди футболчилар. Фақат омадгина ғолиб бўлишга имкон бермади, умумий олиб қараганда “Аякс” ғалабага ҳам ҳақли эди. Жамоа муваффақиятининг асосий негизи — мураббийларда. Агар мураббий ўта ақлли ва ўз ишининг устаси бўлса, жамоа доим иқтидорлилар тўп суради. “Аякс” айнан шу нақлни ўзига шиор қилиб олган бўлса, ажаб эмас. Айтмоқчимизки, Эрик Тен Хагнинг ақлли эканлиги жамоага керакли футболчиларни олиб келишига замин яратади. Масалан, Промисни олайлик. Россия чемпионатида ўйнаб юрган йигитча. Номдор чемпионат эмас. Аммо Тен Хаг тушундики, кучсизроқ чемпионатларда ҳам кучли футболчилар тўп суради. Яъни футболчининг кучсиз чемпионатда ўйнаши унинг ҳам кучсиз эканлигини англатмайди. Натижада голландиялик ёш иқтидор “Аякс”га олиб келинди ва унинг нималар қилганини кўрдингиз. У “Аякс”да қайта шаклланяпти. Тен Хаг уни иқтидорли футболчи сифатида қайта “ясамоқда”.
Бу мавсумда голланд клуби узоқроққа бора олади. Агар тизим шу тарзда ишласа, кейинги мавсумда ҳам “Аякс” яхши натижалар қайд этиши билан бирга дунё футболига бир нечта иқтидорларни ҳам етиштириб беради.
Низомжон ИСЛОМОВ
