CIES рўйхатдаги диққат-эътиборини Мадриднинг «Қироллик жамоаси» - «Реал»га қаратган (11 та ўрин) бу ҳамма жамоалар орасидаги энг юқори кўрсаткичдир.
Мадридликларнинг рўйхатдаги нархи 410 миллион еврони ташкил этади. Ажабланарлиси, бу рўйхатда Европа Чемпионлар Лигасида қатнашмайдиган Раҳим Стерлинг ҳам мавжуд. Бу ёш истеъдодли футболчи Англия премьер лигасидаги энг қиммат футболчи ҳисобланади. Раҳимдан ташқари Англия премьер лигасидан рўйхатнинг ўнталигидан бешта футболчи жой олишган. Рўйхатнинг элликталигида 21 та Англия премьер лигасининг футболчиси мавжуд. Англия ва Испания чемпионатлари футболчилари рўйхатнинг юқори қаторларида жуда ҳам мўл-кўл.
Бошқа чемпионатлар футболчиларига келсак, бундеслигадан Марио Гётце 13-ўрин (52 млн. евро), Франция лигасидан Эдинсон Кавани 25-ўрин (38 млн. евро)лар ҳам рўйхатдан жой олишган. Қизиқарлиси, Италия «А» сериясида қиммат футболчилардан фақат Поль Погба (5-ўрин «Ювентус», 72 млн. евро) жой олган. «А» сериядан кейинги номзод 31-ўринни эгаллаган Мирал Пьяничдир. Бундан келиб чиқадики, Италия «А» сериясида унчалик қиммат футболчилар мавжуд эмас.
Қандай ҳисобланган?
Футболчиларнинг трансфер нарxи 2009 йилдан буён у жамоадан бу жамоага, яъни (трансфер) пуллик ўтиши асосида ишлаб чиқилган. Эксклюзив алгоритм ёрдамида эса ҳисоблаб чиқилган, - буни CIES ахборот сайти маълум қилишга ҳам улгурди. Сайт футболчига баҳо беришда, унинг ёши, амплуаси, шартнома муддати, клуб ва терма жамоалардаги кўрсатган натижалари, мусобақалар савияси ва сўнгги беш йилдаги ўтиш трансферларни ўрганиб чиққан. Бунда шартнома ёки агентлар томонидан талаб қилинган миқдордаги товон пуллари ушбу рейтингга ҳеч қандай алоқаси йўқ.
«Эксклюзив алгоритм»ни ҳали-ҳамон тушуниш қийин бўлмоқда, нима учун рейтингда Неймар ва Луис Суаресларга жой топилмади - бу икки футболчи ҳеч бир совринни қўлга киритмаган бўлса-да, бу улар арзон футболчилар қаторига кирди, дегани эмас-ку. Рейтинг бир xилда бўлиши учун сайт ходимлари жуда ҳам кўп ҳаракат қилишган кўринади. Яна бир баъзи қиммат бўлган футболчилар (Мата, Уилшер, Пьянич, Баркли, Лаказетт, Верратти) нинг хафа бўлишлари ҳам ноўрин.
Нотўғри ташкил
CIESнинг тузган рейтингидаги нотўғри масалалар дарҳол сайт фойдаланувчилари томонидан рақобатга айланмоқда. Трансферларнинг таннарxида рақамлар ҳам деярли умуман катта миқдорга ўзгариб кетгандай. Хўш, Погба ўзининг «А» сериясида 70 миллион, «Челси» тўпурари Диего Костанинг нархи ҳақиқатан ҳам ҳозирга келиб 84 млн. еврога кўтарилган. «Арсенал» Мадриднинг «Реал»идан Искони 81 миллион евро эвазига таклиф қилмоқчи. Омадсизлиги туфайлими Искога рўйхатнинг 45-поғонасидан жой тегди. Рўйхатнинг энг ажабланарли ҳолати, бу биринчи ва иккинчи ўриндаги катта фарқдан иборатдир.
Месси ва Роналду ўртасидаги 87 миллион евролик фарқни инобатга олмаганда, қолган барча нархларга муболаға йўқ. Нега бунча катта миқдордаги фарқ билан бу икки футболчига нарх қўйишди экан? Нега уларнинг ортидан бошқа футболчи эмас, айнан Эден Азар? Нега Тибо Куртуанинг рейтингда тутган ўрни энг яхши футболчи номига номзод Мануэл Нойердан икки маротаба юқори? Нима Куртуа Нойердан устунроқми? Нега дунёнинг энг қиммат ярим ҳимоячиси Жером Боатенг рўйхатда 31-ўринда? Ниҳоят, Стерлингнинг трансфер нархи рўйхатда 7-ўринни эгаллади. Бу рейтингда ҳар қандай ҳолатда бўлса ҳам xато топиш мумкин дегани.
Нега керак эди?
CIESнинг бу машаққатли тадқиқоти бутун дунё бўйлаб кенг тарқалди. Муқованинг кейинги саҳифасига ўтиб, аҳамият билан назар ташлагудей бўлсак, Месси Роналдудан 87 миллион қимматлигига гувоҳ бўламиз. Бу ҳатто футболга қизиқмайдиган инсонни ҳам оз бўлсада ажабланишга олиб келмайдими?. Айтганча, қишки трансферлар мавсумида Луис Энрике ва Лионель Мессининг тортишувига нима сабаб бўлмоқда? Ҳатто сиз рўйхатга қараган вақтингизда ҳам қандайдир ноўринликни қийинчиликсиз пайқашингиз мумкин. Рўйхатнинг қолган аъзоларига қўйилган нархларга кўникса бўлар. Халқаро футбол федерацияси (IIFHS) яқин тарихдаги статистикаларига бир назар ташланг. Бу ташкилотнинг сўровларга кўра тузган статистикасида 2013 йилда Андрес Иньестадан сўнг энг яхши плеймейкер номига Месут Озил лойиқ қўрилган эди. Дунёнинг энг яхши жамоалари қаторидан эса «Атлетико Минейро», «Тоттенхэм» ва «Бенфика» жамоалари жой олишган. Илтимос, CIESдаги ҳамкасбларимиз, оқилона равишда иш тутинг!
Пуллар қаерга кетяпти?
CIES интернет оламида ўзининг камтарона янгиликлари билан машҳур. Унинг ҳар бир мақоласини тушунишнинг ўзи бўлмайди, ҳатто бу сайт оддий инсонларга ўз сайтига киришга тўсиқ қўйган. Сайт фақат мукаммал даражадаги маълумотларга эга инсонлар учун десак хато қилмаймиз. CIES жорий статистик мақолани трансферлар бозори, футбол менеджерлари, таркибдаги ўзгаришлар, натижалар ва футбол тенденцияларидан олислардаги ахборотларга асосланиб тайёрлайди.
Тадқиқот маркази натижалари график ёки нарxларни ёшариш ва ошишини ҳисобга олиб, ўз қимматли вақтини ажратди. CIES рейтингидаги баҳолаш ва барча хулосалар The Innovation Enterprise ходими Симон Бартон томонидан уюштирилган. Бу рўйxатдан аён бўлиб турибдики, изланувчи уни тузиш учун кўп тер тўккан. Мазкур шахс ҳозирги замонавий футбол оламида кимлар яшамоқда, ким бу спорт турини четдан туриб бошқараётганлигини, жамоалар футболчиларга (ўтган ёзда «Реал» Тони Кросс учун «МЮ» эса Андер Эррерага)ортиғи билан маблағ сарфлаётганини ва бу пуллар қаердан келиб қаерларга кетаётганини яхши биладиган инсон.
Акмал Эшонхонов тайёрлади
Манба: "ИнтерСПОРТ" газетаси, intersport.uz
