Futbolchilar maqomi va transferi bo‘yicha reglament qoidalari qat’iy ishlashiga erishsak, futbolimizdagi ko‘p masalalar tartibga keladi.
Aynan shu reglament bilan bog‘liq siz bilgan eng katta muammo Aziz Turg‘unboyev, Navbahor va Paxtakor o‘rtasida yuzaga kelgandi. O‘zbekiston klublari ustidan FIFAga arz qilayotgan legioner futbolchilar ham aynan shu reglament qoidalaridan kelib chiqadi. Futbolchining termalarga qay tartibda yetib kelishi va yetib kela olmasa nima bo‘lishi ham shunda mujassam.
Bizda murabbiylar orasida "nadbavka" degan tushuncha bor. Siz bilgan ko‘tarma pullari klub va futbolchi munosabatlariga qanday ta’sir ko‘rsatsa, nadbavka tushunchasi bolalar futbolining oyog‘iga shunchalik bolta uradi. Bunda bolalar murabbiyi o‘z maoshini ko‘tarib olishi uchun ma’lum musobaqada natija ko‘rsatishi talab etiladi. Oqibatda murabbiy natija yo‘lidan hamma ishni qilib ko‘radi: katta futbolchi xizmatidan foydalanadi, raqib jamoa bilan kelishadi, hakamga tayanmoqchi bo‘ladi va hokazo.
Biz aytayotgan reglamentda esa bolalar murabbiylarini rag‘batlantirishning eng oddiy formulasi mavjud. Bunda mutaxassis 12 yoshli bolalar jamoasini olib, shu jamoani bolalar 17 yoshga yetgunicha boshqarishi shart emas. Bu eskirgan tizim. Faqat bir murabbiy bilan cheklangan bola, futbolga faqat shu murabbiyning ko‘zlari bilan qarashi katta ehtimol. Biz har bir yoshga ixtisoslashgan murabbiylar maktabini shakllantirishga o‘tishimiz kerak. Shunda bola turli murabbiylardan turli sir-asrorlarni o‘rganishi mumkin, unda solishtirish va tanlash hissi tabiiy ravishda shakllanib boradi.
Aytaylik, 12 yoki 13 yoshli murabbiyda tarbiyalanuvim katta bo‘lsa, uni men sota olmayman degan o‘kinch bo‘lmasligi shart. Aslida murabbiylar umuman bu ish bilan shug‘ullanishi taqiqlanadi. Futbolchi transferi uni tarbiya qilayotgan futbol maktabi yoki klub tomonidan kelishilishi, pul ham aynan uning hisob raqamiga tushishi shart, boshqaning cho‘ntagiga emas. Va mana shu futbolchining ortidan keladigan har qanday summaning ma’lum qismi, futbolchi pasportida ko‘rsatib o‘tilgan murabbiylar o‘rtasida taqsimlanishi lozim.
Yanada soddaroq tushuntiraman. Tasavvur qiling, Odil Ahmedovni 12 yoshidan 18 yoshigacha olti murabbiy shug‘ullantirdi, deylik. Demak, Odil Ahmedovning futboldagi pasportida har bir yil yonida murabbiy ismi-sharifi ko‘rinadi va u klubi tomonidan tasdiqlanadi. Keyinchalik Ahmedov Anjiga sotilsa, transfer summasi klubga tegishli bo‘ladi. Shuningdek, mashg‘ulot kompensasiyasining ma’lum qismi ham klubniki, qolgan ma’lum qismi esa yuqoridagi olti murabbiy o‘rtasida taqsimlanadi. Ahmedov keyinroq Krasnodarga, Shanxayga va yana boshqa klubga sotilsa, futbolchining ortidan kelayotgan birdamlik mexanizmining ma’lum qismi ham murabbiylarga tomib turadi. Ya’ni, futbolchini 13 yoshida mehr berib shug‘ullantirgan murabbiy hattoki nafaqaga chiqqan taqdirida ham, Ahmedovning har bir transferida o‘z ulushi bor ekanini aniq bilib turadi. Biz buning fonida sekin-asta nadbavkani yo‘qotishimiz, bolalarni natija uchun emas, sifat uchun shug‘ullantirishga erishishimiz kerak.
Shuningdek, 2021 yildan boshlab O‘zPFL ilk mehnat shartnomasini tuzayotgan har bir futbolchining tarixini shakllantiradi va uning mashg‘ulot kompensasiyasini hisoblash uchun futbol maktablariga ko‘mak beradi. Ya’ni, klublar o‘zlari tarbiya qilmagan iqtidor bilan o‘g‘rincha shartnomalarni osongina tuzib olishmaydi. Endi futbol maktablari o‘z tarbiyalanuvchilari uchun mashg‘ulot kompensasiyasi ishlashlari uchun yo‘l ochiladi. Pirovardida har bir klub o‘z futbol maktabi bo‘lishi o‘zi uchun eng foydali yo‘l ekanini tushunib yetadi.
Albatta oson bo‘lmaydi, qarshiliklar ko‘p bo‘ladi. Va biz ham katta maqsadlarga oson erishilmasligini yaxshi tushunib turibmiz.
Diyor Imomxo‘jayev.
