ТАЛАБГА БИНОАН: АРХИВДАН

Жамоа ўз дарвозасига тўп киритиш орқали ғалаба учун курашиши мумкинми? Шунақасиям бўлар экан. Беҳазил.

Кариб денгизи худудидаги терма жамоалар ўзларининг анъанавий  Shell Caribbean Cup, яъни “Кариб денгизининг “Шелл” кубоги” турнирини ўтказиб боришади. Воқеа, 1994 йилда, шу турнирнинг гуруҳ босқичида бўлиб ўтади. Финал турнирига йўлланма учун 1-гуруҳда учта терма жамоа – Барбадос, Гренада ва Пуэрто Рико терма жамоалари баҳс олиб борадилар.

Биринчи турда Гренада терма жамоаси Пуэрто Рико устидан 2:0 ҳисобида ғалаба қозонади. Кейин эса пуэрто риколиклар Барбадосни кичик ҳисобда – 1:0 ҳисобида мағлубиятга учратадилар. Регламентга кўра, фақатгина бир жамоа кейинги босқичга йўл олиши керак, хуллас Барбадос ва Гренада ўртасидаги сўнгги учрашув олдидан гуруҳда қўйидаги вазият вужудга келади:

 1. Гренада              1               1          0          0          2:0       3 очко

2. Пуэрто Рико        2               1          0          1          1:2       3 очко

3. Барбадос            1               0          0          1          0:1       0 очко

 Пайқаш қийин эмаски, Гренада терма жамоасини дуранг ҳам, ҳатто кичик ҳисобдаги ғалаба ҳам кейинги босқичга олиб чиқади. Барбадосликлар эса гуруҳ ғолибига айланиш учун камида иккита тўп фарқи билан ғалаба қозонишлари шарт. Вазиятни янада мураккаблаштирувчи жиҳат шунда эдики, турнир регламентига кўра, ўйинларнинг дуранг ҳисобида якунланиши мумкин эмас, янаям қизиғи, белгиланган қўшимча вақтда киритиладиган “Олтин гол” оддий голнинг (“хашаки гол” деб кетаверайлик) икки баробар қийматига тенг. Уёғини эшитинг.

Ўйиннинг бошидаёқ иккита голни киритган Барбадос терма жамоаси футболчилари ҳисобни ўзларига мос қилиб оладилар. Яъни ушбу ҳолатдаги турнир жадвали қўйидагича кўриниш олган бўларди.

1. Барбадос              2                      1          0          1          2:1       3 очко

2. Гренада               2                      1          0          1          2:2       3 очко

3. Пуэрто Рико         2                      1          0          1          1:2       3 очко

Ушбу ҳисоб, ўйиннинг 83-дақиқасигача сақланиб туради. Ўша дақиқада эса Гренада терма жамоаси ҳисобни қисқартиришга муваффақ бўлади – 2:1. Турнир жадвалининг эса оёғи осмондан бўлиб кетади:

1. Гренада               2                      1          0          1          3:2       3 очко

2. Барбадос              2                      1          0          1          2:2       3 очко

3. Пуэрто Рико         2                      1          0          1          1:2       3 очко

Бу ҳисоб Гренада терма жамоасини тўлиқ қониқтириш туфайли бутун жамоа бўлиб ҳимояга ётиб оладилар. Бечора барбадосликлар эса нима қилиб бўлса ҳам яна бир тўп киритиш илинжида олдинга ташланадилар, аммо натижадан дарак йўқ.

Ўйин тугашига уч дақиқа қолган. Гол сув ва ҳаводек зарур бўлган жамоанинг ҳужумини бошлаб бераётган Сиели ва дарвозабон Стаутнинг бирдан, “ярқ” этиб каллалари ишлаб кетиб қолса бўладими! Ҳужумдаги ишлар унчалик юришмаётганлиги ва гол уриш учун етарли вақт жамоасида қолмаётганлигини хис қилган Сиели ўз йўналишини терс тарафга йўналтиради ва ўз дарвозаси томон ҳужум бошлайди ва... “Пақ” этиб ўз дарвозасига гол уриб қўяди. Кўпчилик ҳайратда!

Негалигини сезган бўлсангиз керак. Шу шаклда у жамоаси учун яна қўшимча 30 дақиқа ишлаб беради. Яъни ҳисоб 2:2 бўлгач, жамоалар қўшимча вақтда ўйнашлари мажбур, ўшанда биргина гол ҳам иккита гол ыийматига тенг ва жамоа 4:2 ҳисобидаги ғалаба билан яна гуруҳ босқичининг пешқадамига айланиши мумкин.

Воқеаларнинг бундай ривож олишини кутмаган Гренада терма жамоаси футболчилари дастлаб довдираб қоладилар. Ҳаммаси тескари кўриниш олди, энди гренадаликлар гол уришлари шарт! Барбадос бунга йўл қўярмиди? Лекин гренадаликлар ҳам анойи эмас, русчасига айтганда, “чукча не дурак”. Сеними шошмай тур, дейишади-да, ўз дарвозалараги ҳужумни бошлаб юборишади. Гренада терма жамоаси учун 2:2 ҳисобидаги дурангдан кўра, 2:3 ҳисоби қулайроқ, чунки ушбу ҳисобда ўйин асосий вақтда тугайди ва гуруҳ қўйидаги кўриниш олади. 

1. Гренада               2                      1          0          1          4:3       3 очко

2. Барбадос              2                      1          0          1          3:3       3 очко

3. Пуэрто Рико          2                      1          0          1          1:2       3 очко

Дуранг эса, юқорида айтагимиздек Барбадосга қўшимча имконият тухфа этади. “Хушёр” барбадосликлар ўз дарвозаларига гол урганлари етмагандек, энди рақиб дарвозасини қўриқлашга тушиб кетадилар. Комедия бошланади. Гренада терма жамоаси ўз дарвозасига автогол киритиш учун тинмай ҳаракат қилар, Барбадос терма жамоаси эса уни қўриқларди. Учрашув “қаҳрамон”и Сиели рақиб дарвозабонига айланади ва бор кучи билан ҳимояланади.

Гренада футболчилари энди тўпни “орқага”, рақиб дарвозаси томон олиб кетишади. Ахир, улар учун қайси дарвозага гол урилишининг умуман фарқи йўқ, гол бўлса бўлди. “Автогол” уларни қўшимча вақтдан асраб қолади ва гуруҳ ғолибига айлантиради, ҳақиқий гол эса уларни учрашув ғолибига айлантиради. Тасаввур қилинг.

Барбадос ҳам ҳаммасини ҳисобга олган албатта. Хуллас Гренада терма жамоаси ҳар икки дарвозага ҳужум қилар, Барбадос терма жамоаси эса ҳар икки дарвозани жон жаҳди билан ҳимояларди. Мухлислар эса бу ажойиб ўйинни кузатишар, ўзларини кулгидан тўхтата олишмасди.

Сўнгги икки ва ҳакам қўшиб берган тўрт дақиқа мана шу майнавозчилик билан ўтади, Барбадос футболчилари метин ирода кўрсатишиб дурангни сақлаб қоладилар ва қўшимча 30 дақиқага эга бўладилар.

Қўшимча вақтда яна ҳақиқий футбол бошланади. Барбадос футболчилариниг ажойиб режалари амалга ошади, яъни жамоа ҳужумчиси Торн қўшимча вақтда гол муаллифига айланади ва ҳисоб автоматик равишда 4:2 га етади, бутун National Stadium кулгидан ўзини тўхтата олмасди. Шу тарзда рақибга битта “хашаки гол” тақдим этиб, “олтин”ни ютиб олган Барбадос терма жамоаси гўёки шахматдаги “қурбон қилиш” тактикасининг футболдаги кўринишини намойиш этадилар. Гуруҳдаги сўнгги вазият қўйидаги кўриниш олади:

1. Барбадос             2                      1          0          1          4:3       3 очко

2. Гренада               2                      1          0          1          4:4       3 очко

3. Пуэрто Рико         2                      1          0          1          1:2       3 очко

- Ўзимни аҳмоқ қилингандек ҳис қилмоқдаман, - деганди Гренада терма жамоаси бош мураббий Жеймс Кларксон ўйиндан сўнг, - бундай қоидаларни ўйлаб чиқарган инсон биратўла жиннихонага кетгани маъқул. Жуда кўп футболчилар-у мухлислар ўртасида бўладиган ўйинда бу тақлид мантиқсизликлар келиб чиқмаслиги керак. Ўйинчиларим тўп билан нима қилишни билмай қолишди, рақиб майдонига ҳужум уюштириш керакми ё ўзларининг дарвозаларигами? Бунақасини хаётимда кўрмагандим. Футбол қоидаларига мувофиқ, учрашувда ғалаба қозониш учун ўз дарвозасини ишғол қилиш мантиғи умуман тескаридир”

Футболда мана шунақа ҳолатлар ҳам бўлган. Мураббийнинг куюнганича бор, лекин масаланинг тубига қарасак, барибир бу ерда ғирромлик йўқ. Ахир қўшимча вақтда, Барбадос терма жамоаси ўша “Олтин гол”ни урди-ку тўғрими? Агар ўша голни ура олишмаганда, асосий вақтдаги майнавозчиликлар фойда берармиди? Йўқ. Яъни барибир, ҳар қандай айёрликнинг замирида барибир қандайдир ҳаракат бўлиши шарт.

Қаҳрамо Асланов