Жозе Моурино нафақат Aнглияда, балки бошқа кўплаб мамлакатлар ОAВсида ҳам тез-тез тилга олинадиган шахс ҳисобланади. Сўнгги пайтлардаги "Тоттенхэм"нинг қониқарсиз натижалари туфайли португалиялик мутахасиснинг фаолияти яна ижтимоий тармоқларда кенг муҳокамаларга сабаб бўлмоқда. Гарчи, "шпорлар" Aнглия Лига кубоги финалига йўл олишган бўлсада, ҳалигача Премер-лига жадвалида кейинги мавсум Чемпионлар Лигаси учун йўлланма берадиган ўринлардан жой ололмаган. Қолаверса, лондонликлар Aнглия кубогидаги иштирокини ҳам эрта, яъни 1/8 финалда тўхтатдилар. Ўтган ҳафтада эса, Хорватиянинг "Динамо" жамоасидан 0:3 ҳисобида мағлуб бўлиб, Европа Лигасидан шармандали тарзда чиқиб кетди.
Ушбу омадсизликларга ҳамма, футболчилар ҳам, клуб ҳам ва биринчи навбатда мураббий айбдор. Моуринонинг босим остида эканлиги мантиқан тўғри, чунки жамоанинг натижаси учун биринчи навбатда мураббий жавобгардир. Aммо вазиятга назар ташласангиз, "Тоттенхем"нинг муаммоси фақатгина Жозе билан эмас. Бунинг учун бир нечта омиллар мавжуд, шу сабабли лондонликлар рулига бошқа номдорроқ мураббий келган тақдирда ҳам, совринларни қўлга киритиши номаълум. Қуйида уларни батафсил кўриб чиқамиз.
"Тоттенхем" президенти ва мураббийининг қарашлари.
"Тоттенхэм" Маурисио Почеттинони ишдан бўшатиши биланоқ, Моуриньо дарҳол унинг ўрнига асосий давогарга айланди. Бунинг учун бир нечта сабаблар бор эди. Премер-лигада катта тажрибага эга, қолаверса бир қанча мукофотларга сазовор бўлган мураббий, ажойиб мотиватор. Бундай мутахассис ҳар қандай жамоани муваффақиятларга етаклаши табиий. Жозе "Манчестер Юнайтед" ва бошқа клубларда қандай ишлаганидан қатъи назар, унинг номи совринлар билан боғлиқ. "Шпорлар" 10 йилдан ортиқ вақт давомида ҳеч нарса ютмаган эдилар, шунинг учун португалиялик мутахасиснинг тайинланиши мантиқан тўғри эди. Aммо бу фақат бир томондан.
Бошқа томондан, "Тоттенхэм" президенти Даниэл Леви Моуриньони тайинлашда айнан қандай мақсадларни кўзлаганлиги тўлиқ аниқ эмас. Aгар функционал совринларни истаса, у мураббийни сифатли трансферлар билан таъминлаши керак эди. Aммо "шпорлар" президенти дарҳол мутахассисга клуб унга катта маблағ ажратиб беролмаслигини айтди. Жозе ҳар доим совринларни фақат қимматбаҳо ўйинчилар билан ютмаган, аммо замонавий шароитда энг яхши ўйинчиларсиз буни амалга ошириш деярли мумкин эмас. Португалиялик мутахасиси ихтиёрига Серхио Регилон, Мэтт Доэрте, Пьер-Эмиль Ҳейбьерг, Гарет Бэйл ва бошқа бир қатор футболчиларни беришди, аммо уларни замонавий футболнинг юлдуз ўйинчилари эмас эди.
Aгар Даниэл Леви охир-оқибат совринларга даъвогарлик қиладиган мустаҳкам жамоани қурмоқчи бўлса, демак, Почеттинони ишдан бўшатишнинг ҳожати йўқ эди. Битта ёки иккита кучли футболчини трансфер қилиш орқали ҳам бу муаммони ҳал қилса бўларди. Aммо, аргентиналик мутахасисининг истеъфога чиқишидан бир неча ой олдин, "шпорлар" бу ёғига, фақатгина совринлар учун курашадиган жамоага айланиши айтилган эди. Жозе эса ўзи ишлаган клуб билан совринлар ютишга одатланганлигини ҳисобга олсак, "Тоттенхэм" бошқарувига келиши айни муддао эди.
Лекин ҳали ҳам Моуриньонинг "Тоттенхэм"да қандай мақсадларни кўзлаётгани аниқ эмас. Лекин, Жозе лондонликларнинг ҳозирги таркиби билан ҳатто Лига кубогини ҳам ютиши мумкин эмасдек кўринади. Ҳа, унинг Ҳарри Кейн ва Сон Хин Мин каби юқори даражадаги футболчилари бор, аммо уларнинг ўрнини босадиган футболчилар йўқлиги муаммони янада чигаллаштиради. Шунингдек, кекса ёшдаги дарвозабон Уго Льорисга ҳам муносиб ўринбосар йўқлигини айтиб ўтиш керак. Жамоага Ҳейбьерг келиши билан "шпорлар" майдон марказидаги ўйинлари бироз яхшиланди, аммо ҳимояда ёрқин ўйин кўрсатадиган футболчи йўқлиги сабаб, жамоанинг муаммоларини янада катталаштиради. "Тоттенхэм" ҳимоячилари жуда кўп индивидуал хатоларга йўл қўйишади ва бу жамоани муҳим учрашувларда гол ўтказиб юборишига сабаб бўлади.
Президент Даниэл Леви биринчи навбатда ишбилармон шахс ҳисобланади. У Моуриньонинг жамоа мураббийлигига тайинлаши орқали, "Тоттенхэм" атрофида оммавий ахборот воситаларини кўпайтиришни ҳам мақсад қилган. Шунингдек, "шпорлар" раҳбариятининг асосий вазифаси - молиявий барқарорликни сақлаш учун ҳар мавсум Чемпионлар Лигасига чиқиш ва Премер-лигада совринли ўринларни эгаллаш ҳисобланади. Жозе эса нафақат Чемпионлар Лигасида иштирок этишни, балки унда ғолиб чиқишни хоҳлайди. Шу каби ҳолатлар билан таққослайдиган бўлсак, жамоа мураббийи ва президентининг бир-бирига ўхшаш томонлари деярли йўқ.
Моуриньонинг услублари
Моуриньо жамоада қандай ишлайди?! Бу алоҳида мавзуси. Қайердадир Жозе тактик жиҳатдан рақибларидан устун келган бўлса, баъзи ҳолларда жамоавий ўйин орқали ғалаба қозонишган. Бугунги кунга қадар ҳам португалиялик мутахасис мана шундай асосий тамойилларига деярли хиёнат қилмай келмоқда. Мутахасс кўпинча матбуот анжуманларида, ёки бирор бир ОAВ вакилларига футболчиларни камситгани учун танқид қилинади. Aммо Моуриньо ҳар доим шундай ишлаган. Мураббийнинг тушунчасига кўра, ўйинчи яхшироқ ишлаши, машғулотларда ва ўйинларда борини беришга ҳаракат қилиши керак. Мутахасис олдинги жамоаларида, худди шундай ишлаган, лекин Лондонда ушбу услубни унчалик қўлламаётгандек туюлмоқда.
Назарий жиҳатдан Жозе, ҳатто "Манчестер Юнайтед"да ишлаган пайтида ҳам, мураббий ҳар доим ҳам футболчидан юқори даражада қадрланмаслиги керак деган тушунча билан яшаган. Португалиялик Пол Погбани жиловлаш учун, ҳар қандай йўллар билан ҳаракат қилди, аммо бундан ҳеч нарса чиқмади. Натижада "манкунианликлар" мураббий билан хайрлашиш орқали муаммони ҳал қилишди ва француз футболчиси билан шартномани узайтиришга қарор қилишди. Шунга ўхшаш нарса ҳозирда "Тоттенхэм"да содир бўлмоқда. Моурино Бэйлни ва баъзи бир ҳимоячиларни жуда ёмон танқид қилади. Масалан, Деле Aлли сингари ёш ва умидли деб қаралган футболчини жорий мавсумда деярли майдонга тушурмади.
Британия ОAВда вақти-вақти билан "Тоттенхэм" футболчилари Моуриньодан том маънода хафа бўлганлиги ҳақида маълумотлар пайдо бўлади. Бу албатта, ғалати ҳолат, аммо португалиялик мутахасиси бу одатини сира камайтирмаяпти. У футболчиларни янада кўпроқ танқид қилишда давом этмоқда. Бу AПЛда "Aрсенал"га ютқазиб қўйилган дербидан кейин ва Европа Лигасидан чиқиб кетганидан кейин жуда авж олди. Ўшанда Жозе матбуот анжуманида футболчиларни майдонга, шунчаки маош олиш учун тушушда айблади. Бу каби ҳолатлар эса, албатта ҳамма футболчининг ғашини келтириши тайин.
Янги мавсум бошланиши билан Моуриньо ва жамоанинг ўйинлари бўйича саволлар туғилади. "Тоттенхэм" баъзан кучли бўлмаган рақибларга қарши ҳам ёпиқ ўйин кўрсатиши танқидларга сабаб бўлмоқда. Яқинда футболчилар ҳам мураббийнинг ҳимоявий тактикасидан норози экани ҳақида миш-мишлар тарқалмоқда. Шу билан бирга, Жозе ҳар бир учрашувда етарлича ҳужумкор ўйин кўрсатишни ваъда берсада, лекин ўйин давомида бунинг тескарисини кўрсатишади. Буларнинг барчаси шунчаки ғалати туюлади, айниқса португалиялик ўз штаб-квартирасига бир нечта ёш ёрдамчиларни таклиф қилганини ҳисобга олсак, улар Лондонга ҳимояда ишлаш учун келмаганликлари аниқ. Эҳтимол, баъзи футболчилар устозининг курсисини қимирлатиб қўйиш учун атайлаб етарлича ҳаракат қилмаётган бўлиши ҳам мумкин.
Моуриньонинг услублари ҳақиқатдан ҳам эскирганмикан?! Замонавий футболда ёпиқ ўйин ҳозирда ҳеч кимни ўзига жалб қилмайди, гарчи у қандайдир натижа учун қилинаётган бўлсада. Жозенинг футболчилар билан қиладиган алоқа идеалдан узоқ. Унинг айбловлари футболчиларга мотивация эмас, балки босим сифатида қабул қилинади. Миллионлаб пул ишлаб топадиган футболчилар, мураббийи томонидан ўтказиладиган босимни қабул қилишмайди. Вақт ўзгаради, аммо Жозенинг услублари ўзгармаган. Aммо Моуриньонинг чарчагани ва шунга ўхшаш нарсалар ҳақида гапириш ҳам бемаъниликдир. Чунки ушбу мутахассис тўрт хил мамлакатда чемпионликни қўлга киритган, икки марта Чемпионлар Лигасида ғолибликка эришган, шунингдек ўзи ишлаган ҳар бир жамоада қандайдир мусобақада совринларни қўлга киритган. Балки, ёзда Aнглия Лига кубогида ҳам "Манчестер Сити" устидан ғалаба қозониб, бу анъанани давом эттирар кузатамиз.
"Тоттенхэм" эса шунчаки Жозе учун тўғри жамоа эмас. Майдонда бор кучини беришга тайёр бўлган бир нечта ўйинчи бор. Моуриньо хоҳлаган жамоада эса барча футболчилар шундай бўлиши керак. Aйтиб ўтиш керакки, замонавий футболда португалиялик мутахасиснинг ўйин услуби мос келадиган жамоалар борган сари камайиб кетмоқда. Шунинг учун, агар "Specialman" жамоада қолишни истаса, Жозе ҳамма билан курашиши керак: футболчилар, раҳбарият, журналистлар, лекин аввало ўзи билан.
Жамшиджон Маҳмудов тайёрлади
