1872 йилнинг 30 ноябрь куни  дунё тарихида илк бор расмий футбол учрашуви ўтказилган ва бу замонавий профессионал футболнинг ибтидо нуқтаси ҳисобланади. Ҳаммаси шундан бошланган. Орадаги 149 йиллик тарих мобайнида аста-секинлик билан севимли спортимиз ҳозирги кўрнишига кириб, мудом ўзгаришлар ҳамда янгиликларга юз тутмоқда.

Бугун футболни ҳакамларсиз тасаввур қилишнинг иложи йўқ, тўғрими? Бироқ маълум муддат (аксар) ўйинлар ҳакамсиз ҳам ўтказилгани ҳақиқат. 1881 йилдан бошлабгина реферининг майдонда ўйинни назорат қилиб бориши мажбурий тус олган. Бугун шунингдек футбол транляцияларини шарҳсиз тасаввур этиш мушкул. Хўш, илк бор футбол ўйини қачон трансляция қилинган ва қандай шарҳлаб борилган? Бу масала эса бироз тортишувли...

Гап шундаки, ишончли манбалар радиотрансляция кўринишда ўтган илк шарҳ Би-Би-Си (ВВС) радиоси томонидан 1927 йил “Хайбери”да “Арсенал” – “Шеффилд” ўйинида амалга оширилгани  ҳақида ёзишса, баъзилар бундан бир йил олдинроқ Венгриядаги МТК (Будапешт) – Славия (Прага) ўйини илк шарҳ ҳамроҳлигида ўтган учрашув эди дейишади. Бироқ Лондонда ўтган ўйин барибир бу жабҳада кўпроқ қадрланади. Уни шарҳлаб борган Тедди Уокелам асли ҳарбий ва профессионал регбичи бўлган. Уокеламни “шарҳловчилик Гагарини” дейиш мумкин эди-ю, лекин Тедди биринчи шарҳни олиб борганда фазога кўтарилган илк инсон – Юрий Алексеeвич (1934-1968) ҳали дунёга келмаганди.

Телетрансляциялар борасида баҳсга ўрин қолмаган, менимча. 1938 йил Англия кубоги финали. Майдонда “Престон Норд Энд” ва “Хаддерсфильд Таун”. Мана шу баҳс тарихга илк жонли намойиш қилинган ўйин сифатида кирган.

Ориф Толипов.