1872 yilning 30 noyabr kuni  dunyo tarixida ilk bor rasmiy futbol uchrashuvi o‘tkazilgan va bu zamonaviy professional futbolning ibtido nuqtasi hisoblanadi. Hammasi shundan boshlangan. Oradagi 149 yillik tarix mobaynida asta-sekinlik bilan sevimli sportimiz hozirgi ko‘rnishiga kirib, mudom o‘zgarishlar hamda yangiliklarga yuz tutmoqda.

Bugun futbolni hakamlarsiz tasavvur qilishning iloji yo‘q, to‘g‘rimi? Biroq ma’lum muddat (aksar) o‘yinlar hakamsiz ham o‘tkazilgani haqiqat. 1881 yildan boshlabgina referining maydonda o‘yinni nazorat qilib borishi majburiy tus olgan. Bugun shuningdek futbol tranlyasiyalarini sharhsiz tasavvur etish mushkul. Xo‘sh, ilk bor futbol o‘yini qachon translyasiya qilingan va qanday sharhlab borilgan? Bu masala esa biroz tortishuvli...

Gap shundaki, ishonchli manbalar radiotranslyasiya ko‘rinishda o‘tgan ilk sharh Bi-Bi-Si (VVS) radiosi tomonidan 1927 yil “Xayberi”da “Arsenal” – “Sheffild” o‘yinida amalga oshirilgani  haqida yozishsa, ba’zilar bundan bir yil oldinroq Vengriyadagi MTK (Budapesht) – Slaviya (Praga) o‘yini ilk sharh hamrohligida o‘tgan uchrashuv edi deyishadi. Biroq Londonda o‘tgan o‘yin baribir bu jabhada ko‘proq qadrlanadi. Uni sharhlab borgan Teddi Uokelam asli harbiy va professional regbichi bo‘lgan. Uokelamni “sharhlovchilik Gagarini” deyish mumkin edi-yu, lekin Teddi birinchi sharhni olib borganda fazoga ko‘tarilgan ilk inson – Yuriy Alekseevich (1934-1968) hali dunyoga kelmagandi.

Teletranslyasiyalar borasida bahsga o‘rin qolmagan, menimcha. 1938 yil Angliya kubogi finali. Maydonda “Preston Nord End” va “Xaddersfild Taun”. Mana shu bahs tarixga ilk jonli namoyish qilingan o‘yin sifatida kirgan.

Orif Tolipov.