Eldorning transferi nafaqat O‘zbekistoni, balki butun Italiya va Rossiyaning e’tibor markazida bo‘ldi. Sababi, «Jenoa» deyarli 10 yildan beri birorta futbolchi uchun bu qadar katta summa to‘lamagan edi. Jamoa yangi asrda asosan mahalliy hujumchilarga suyanishni afzal ko‘rdi. Eldorga qadar, klub xorijlik hujumchilardan faqat Militonigina klubga taklif etgan xolos.

Eldorning transferi «Jenoa» uchun chinakam foyda keltirishi mumkin. U ushbu klubning uzoq yillik rejasi asosida sarf etilgan biznes rejasi. Hatto «Le Gazzeta Della Sport» nashri ham hamyurtimizni Piontekka qiyosladi. Xo‘sh, Endi Eldorni Italiyada nimalar kutib turibdi? Bugun shu mavzu haqida qisqacha suhbatlashamiz.

«Jenoa» jamoaviy himoyalanadi. Eldor ko‘p mehnat qilishi lozim.

«Jenoa» klubi bosh murabbiyi – Rolando Maran o‘zining diplom ishida «raqib jarima maydonchasi ichida pozision himoyalanish» mavzusini olib chiqqan edi. Bundan ko‘rinib turibdiki, murabbiy o‘z rejalariga asosan futbol namoyish etish tarafdori. Darhaqiqat, uning jamoasi namoyish etayotgan futbolni Italiyada tartibli futbol deb atashadi.

Uning Italiyalik murabbiylardan farqi mavjud. Gap shundaki, Maran futbolchilar strategik ko‘rsatmalarni yaxshi ilg‘ab olishlari uchun soddaroq, biroq tartib ustiga qurilgan futbol namoyish etish tarafdori. Uning «Jenoa»si himoyadan to‘p suruvchi klubga aylanib bo‘ldi. Qahramonimiz markaziy himoyachilar oldidan o‘rin egallagan tayanch yarim himoyachisi orqali hujumga chiqishni hush ko‘radi. Tayanch yarim himoyachisi markaziy himoyachilar bilan uzatmalarni amalga oshirgach, butun maydon bo‘ylab tarqalishga ulgurgan jamoadoshlari sari to‘pni uzatadi. «Jenoa» keng maydon bo‘ylab hujum uyushtiruvchi klub. Bunday uslubni Rolando boshqargan boshqa («Katania», «Kyevo», «Kalyari») klublarda ham ko‘rishingiz mumkin. 8 yildan beri “A seriya”da faoliyat olib borayotgan murabbiy turli tarkiblar bilan harakat qilganiga qaramay, asosiy g‘oyaga sodiq qolmoqda.

Rolando Maranning o‘yin sxemasida hujumchilarning tutgan o‘rni beqiyos. Ular doimo ikkita bo‘lishi lozim. Tashqaridan boshqacha ko‘rinishi mumkin, ammo hujumdagi vazifa teng ikkiga bo‘linadi. Ularning har biri o‘ziga yuklatilgan vazifani ado etishga biriktirilgan.

«Jenoa» himoyadan hujumga ikki xil uslubda chiqadi. Agar raqib kuchli pressing namoyish etmasa, Rolando shogirdlari pastdan uzatilgan keskin uzatmalar bilan tezkor hujum uyushtiradi. Bunday hujumdan naf chiqarish uchun ikkinchi hujumchi muhim. Sababi, U markazda to‘pni qabul qilishi va qanot futbolchilar bo‘sh zonaga chiqib kelishini kutadi. Agar raqib markazda kuchli pressing bilan kutib olsa, 3 ta himoyachidan biri uzun kroslar bilan ikkinchi qavatda yaxshi harakat qilishga qodir birinchi raqamli hujumchini izlaydi. Bugungi kundagi «Jenoa»ning «B» varianti shundan iborat.

To‘pni raqib jarima maydonchasida qo‘lga kiritgan «Jenoa» darrov, bo‘shliqlarga to‘pni uzatish orqali jarima maydonchasiga yaxshilab o‘rnashib oladi. Agar, raqib bunga imkon bermasa, Rolando darrov o‘yin sxemasini 3-1-4-1-1 ga o‘zgartiradi. Raqib o‘z jarima maydonchasiga qamalib olsa, birinchi hujumchi markazdan o‘rin egallaydi. Qanot yarim himoyachilari esa, qanotdan o‘rin egallagan holda to‘pni yuqoridan yoki pastdan jarima maydonchasiga tashlab berishga intiladi. Ikkinchi hujumchi esa, jarima maydonchasi tashqarisida zarba yo‘llash uchun tayyor vaziyatga chiqib borishi lozim. Shunda, darvoza atrofida raqib markaziy himoyachilari uchun bosh og‘riq o‘z-o‘zidan ko‘payadi. To‘pning, jarima maydonchasi atrofida egallab turish, tobora darvoza sari yaqin keladi va aniq zarba bilan yakun topadi. Bunday uslubdagi jamoaviy hujum chog‘ida himoyalanayotgan jamoada imkon juda oz.

Agar hujumda to‘p yo‘qotilsa, o‘yin sxemasi 15 soniyada 5-3-1-1 ga o‘zgaradi. Agar raqib safida top darajadagi hujumchilar bo‘lsa, «Jenoa» himoyachilari darvozadan 40 metr uzoqlikda liniya hosil qilishga intilishadi. Markazdagi 3 ta yarim himoyachi esa, 15 soniyada tayanch yarim himoyachisiga aylanadi. Shu sababli qandaydir bir daqiqa ichida klub o‘z sxemasini hujumkordan himoyaviyga o‘zgartirishi mumkin. Bu vazifani yaxshiroq uddalash maqsadida jamoa «Chelsi»dan Dzapakostani ijaraga oldi. Nisbatan kuchsizroq raqiblar bilan esa, klub agressiv futbol namoyish etadi. Pressingni maydon markazidan boshlaydigan jamoa, to‘p yo‘qotilmasa 5 ta himoyachiga murojaat etmaydi. Shu o‘rinda, «Jenoa»ning standartlardan unumli foydalanishini ham alohida e’tirof etilish lozim. Rolando o‘z shogirdlarining barchasi bu standartlardan ishtirok etishini talab qiladi.

Eldordan nima talab etiladi?

Kuchli raqiblarga qarshi uchrashuvda asosan 5 ta himoyachi bilan to‘p suruvchi klub Eldorni bejizga xarid qilmadi. Eldor oldingi chiziqda deyarli ikkita futbolchining ishini qilishi lozim. Bir qarashda nomlar ajoyib, biroq «Jenoa»ning tarkibi “A seriya”dagi eng kuchsizlaridan biri. “Ayaks”dagi Shone, «Chelsi»dagi Dzapakosta, «Yuventus»dagi Perin, «Inter»dagi Goran Pandevlarni tanigan bo‘lsangiz kerak, biroq ularning asosiy poyezdlari o‘tib ketganiga ancha bo‘lgan. Ularning jarohatlarga moyilligi esa, effektni yanada kamaytiradi. Afsuski, «Jenoa» zaxira o‘rindig‘ida ularni o‘rnini bilintirmaslikka qodir futbolchilar yo‘q. Shu bois, klubda stabillik yo‘q. to‘g‘risi, klub bu mavsumdagi asosiy maqsadi elitada jon saqlab qolish ekanligini yashirib o‘tirmayapti. O‘tgan mavsumda ushbu klub so‘nggi turdagina oliy divizionda qolish masalasini hal etgan edi.

Umumiy qilib aytganda, Maran targ‘ib etayotgan futboldan go‘zallik izlashning hojati yo‘q. Murabbiy maydonda mehnat qilishga qodir futbolchilarni qadrlaydi. Hujumchilarning bu g‘oyadagi o‘rni yaxshilab oydinlashtirib olingan. Birinchi hujumchi himoyachilar bilan bir chiziqda o‘rin egallasa, ikkinchisini yarim himoyachilar zarba nuqtasiga chiqarishi lozim. Jamoaviy hujumda esa, ikkinchi hujumchi doimo vaziyatni o‘tkirlashtirish uchun markazdan o‘rin egallashi lozim. Ularning vaziyatni kutib jarima maydonchasi ichida qolishlarini mumkin emas. Har biri 90 daqiqa davomida harakatda bo‘lishi lozim.

E’tiborlisi shundaki, Eldor markazda ham, hujumchi ortida ham harakat qilishga qodir. Shunga qaramay, uni «Jenoa» 9-raqam egasi sifatida xarid qildi. Endi u ikkinchi qavatdagi har bir uzatma uchun jon-jahdi bilan kurash olib borishi lozim. Bundan tashqari, qarshi hujumlarda 35-45- metr masofaga katta tezlik namoyish etishi lozim. Jamoa 5-3-1-1 ga o‘tsa, maydon markaziga yetib kelishi lozim. Eng muhimi esa, qanotdan uzatilgan to‘plarga bosh bilan zarba berishda faol bo‘lish kerak. O‘tgan mavsumda «Jenoa» o‘z hujumlarining 81 foizini qanotlardan uyushtirgan edi. Bu “A Seriya”dagi eng baland ko‘rsatgich.

«Jenoa»da 8 ta hujumchi bor, biroq Eldor uchun raqobatchi bitta

Ayni damda, «Jenoa» tarkibida naqd 8 ta hujumchi mavjud. Shunga qaramay, asosiy tarkib uchun kurashda Eldorga yagona raqobatchi mavjud. Pyasa, Mattia, Destro, Goran, Skamakka va Eldor. Bu ro‘yxatda Eldor ancha jiddiy raqib bo‘lib ko‘rinmoqda.

Destro va Pyasa bu kelajagi porloq deb hisoblangan sobiq yulduzlar. Skamakka hali juda yosh. Boz ustiga uning transfer huquqi «Sassuola»ga tegishli. U faqat hujumchilardan biri jarohat olsagina birinchi raqamli hujumchiga aylanishi mumkin. Goran Pandev esa, 37 yoshni qarshi oldi. Eldor esa, hali yosh va motivasiyaga to‘la. Aynan uning atrofida Rolando jamoa hujumini tashkillashtirishi mumkin. Boshqacharoq qilib aytganda, Eldorning atrofida jamoa o‘yin modelini qurishni «Jenoa» o‘z oldiga maqsad qilib qo‘ygan.

Bu yerda o‘yin modeli haqida bejiz so‘zlab o‘tmadik. Sababi, Rolando Maran klub tepasiga kelgach, rejalari haqida fikr bildirgan edi.

“ Klub Prezidenti jamoaning maydonda qiynalishini ko‘rishni istamayapti. U mendan birinchi mavsumda Ligada qolishni, kelasi mavsumda esa o‘z shaxsiy uslubimiz bo‘lishini iltimos qilgan edi. Men o‘z g‘oyalarimni amalga oshirishim uchun yakka-kurashlardan faol futbolchilar bilan ishlashim lozim."

«Jenoa» bu mavsumda o‘z g‘oyasiga suyangan holda ilk turda «Kutrone» ustidan 4:1 natijasida g‘alaba qozondi. To‘g‘ri, keyin yanada yirik hisobda mag‘lubiyatga uchradi, ammo deyarli butun tarkib COVID-19 sababli o‘yinda ishtirok eta olmagan edi.

Eldor Maran targ‘ib etayotgan futbol uchun tarkibda eng mos variant bo‘lib turibdi. Uning strategik qobiliyati futbol intellektiga qay darajada yuqori ekanligi bilan o‘lchanadi. Biz Eldorning maydonda sovuq miya bilan qaror chiqarishiga bir necha bor guvoh bo‘ldik. Bundan ko‘rinib turibdiki, tez orada Rolando Maran va Eldor Shomurodov til topishib ketadi. Sababi, Maran maydonda aql bilan to‘p suruvchi hujumchilarni juda qadrlaydi.

Nima uchun Eldor asosiy hujumchi bo‘ladi?

Janlukka Skamakka

Italiya yoshlar terma jamoasidagi o‘yinlari bilan muxlislar e’tiboriga tushgan hujumchi. Deyarli 2 metr bo‘yga ega, o‘ng oyoqda kuchli zarbasi bor. Uni markazga joylashtirish o‘rinli, ammo Rolandoning tezkor himoyaga o‘tishida uning nafi juda kam. Bundan tashqari, Maran ikkita hujumchining vazifalarini ikki turga bo‘lib qo‘ygan. Ikkinchi hujumchi markazdan yorib kirish uchun raqib markaziy himoyachilaridan 4-5 metr oldinroqda to‘pni qabul qilib olsa, ikkinchisi ofsayd chizig‘ida to‘pni qabul qilib olishga shay bo‘lishi lozim. Ikkinchi hujumchi sifatida to‘p surishda Pandev bilan hech kim bahslasha olmaydi. Markaziy hujumchi esa, u bilan juda yaxshi til topishishi va uning yarimta uzatmasini ham zarba bilan yakunlashi lozim. Skamakka katta tezlik namoyish etishga qodir emas. Himoyachilar orasida tashlab berilgan paslar esa, 2 metrlik futbolchi uchun yetib bo‘lmas cho‘qqi misol. Goranning ortidan ichkariga yorib kirish uchun esa, Janlukkaning tezligi pand beradi. Boz ustiga, qarshi hujum chog‘ida jussasi ulkan bo‘lgan futbolchi uzoq masofaga katta tezlik namoyish etishga qodir emas.

Marko Pyasa

Asosiy pozisiyasi vinger bo‘lgan futbolchi har mavsumda kamida 3 oy qo‘ltiq tayoqda yurishga majbur. Uning  surunkali jarohatlari sababli Marko top klubda uzoq ushlanib qolgani yo‘q. Bundan 4 yil ilgari, sayyoramizning eng kuchli hujumchilaridan biri edi. Afsuski, ikki bor tizzadan olingan jarohat, unda ortiqcha vazn va sport formasini yo‘qolishiga sabab bo‘ldi. To‘g‘ri, ayni damda o‘z formasini tiklab bormoqda, ammo «Jenoa»ning asosiy tarkib hujumchisi bo‘lishni uddalay olmadi. Uni Rolando Pandevning alternativ varianti sifatida tarkibda olib qoldi. 9-raqamdagi hujumchi uchun Marko hech qanday raqobat hosil qilishga qodir emas.

Mattia Destro

Italiya terma jamoasi safida 8 bor maydonga tushgan hujumchi Eldorning asosiy raqobatchisi bo‘lishi turgan gap. Bundan 6 yil ilgari, Destro maydonda hamma narsani uddalashga qodir edi. Tezlik, texnika, so‘nggi zarba va sovuqqonlikni o‘zida jam qilgan futbolchi gol mashinasi bo‘lishi taxmin qilingan edi. Kutilgan darajaga futbolchi chiqa olmadi. Agar uning imkoniyatlarini Eldor bilan solishtirsak, bir nechta omillar vatandoshimiz tomonida. Eldorning bo‘yi undan balandroq. Tezlik bobida ham hamyurtimiz Destrodan bir qadam oldinda. Ikkinchi qavatdagi ustunlik ham so‘zsiz Shomurodov foydasiga. Sinisha Mihayilovichning Destro haqida bildirgan fikrini e’tiboringizga havola etmoqchiman.

«Mattia ajoyib futbolchi. U o‘z sport formasini juda sekin tiklaydi. Barchasi o‘z o‘rniga tushgach, darrov jarohat oladi va yana uzoq vaqt safdan chiqadi. Bunday hujumchilarga butun mavsum davomida ishonch bildirishning imkoni yo‘q.»

Darhaqiqat, o‘tgan mavsumda Destro kiritgan golini nishonlayotgan paytda oyoq paylarini cho‘zib olgan edi. Shunday ekan, nasib qilsa mavsum davomida asosiy hujumchi sifatida biz Eldor Shomurodovni asosiy tarkibida ko‘ramiz.

P.S  Maran “A Ceriya"da 8 yildan beri faoliyat olib bormoqda. Bu vaqt oralig‘ida, uning shogirdlaridan faqat ikkita hujumchigina mavsum davomida 12 ta gol kiritishni uddalagan. Ulardan biri tinib-tinchimas Gonsalo Berxessio bo‘lsa, ikkinchi bosh bilan o‘yinda juda faol bo‘lgan Leanardo Pavoletti. Pavolettining ikkinchi qavatdagi ustunligidan boshqa hech qanday joker qartasi yo‘q edi, ammo qanotdan uzatilgan to‘plar uchun faollik unga 12 ta gol urish imkoniyatini yaratib bergani so‘zimizga isbot bo‘la oladi.

E’tiborlisi shundaki, Eldor o‘zida ikki xil uslubni jam qilgan. Tezkor, harakatchan hujumchi va ikkinchi qavatda faol, qarshi hujumga ixtisoslashgan forvard. O‘yin manerasining klub falsafasiga mos tushgani uchun ham Rolando Maran aynan uni tanladi. «Jenoa» esa, jamoa g‘oyasini amalga oshirish uchun eng muhim omil sifatida foyda keltirishi kutilgan hujumchi uchun 7,5 million yevroni ayab o‘tirmadi. Endi barchasi Eldorning o‘z qo‘lida qoldi. Undan talab etiladigan narsa ko‘p emas. Tezroq “A seriya”ga moslashish va imkoniyatlardan foydalanish borasida o‘z ustida ishlash.

Yahyoxo‘ja Ulug‘xo‘jayev tarjimasi