Ўтган мақолаларимиздан бирида ўзбек футболига таниш бўлиб улгурган 4 рақами ҳақида гапиргандик. Аниқроғи, тўртта сабаб келтиргандик терма жамоамизга оид ҳақиқатларга. Ҳозир эса, бошқа рақам ҳақида сўз боради. Ўтган йили “Манчестер Юнайтед”нинг бошида кўланка бўлган 6-рақам ҳақида!
Мустақиллигимиз ўзининг 26 йиллигига қараб кетаётган бир пайтда, ўзбек футболидаги катта ўзгаришларни босқичларга бўлиб чиқадиган бўлсак, уларнинг ўртасида олти йилга бўлинган даврлар ётганини кўрамиз. Олти йил тўладию, қарс этиб уйғотиб юборишади. Яхши тушми у, ё ёмон тушми, фарқи йўқ. Уйғотишади вассалом. Энди тан олишимиз керакки, инсоннинг уйғонишига одатда қандайдир қаттиқ овоз ё уйқудан зерикиш сабаб бўлади. Бизнинг уйғонган онларимизга яхшилаб эътибор берсангиз, ундан сал олдин қандайдир шармандали натижа қайд этилган бўлади ё қандайдир кутилмаган ҳодисани қарши олган бўламиз.Келинг, гапни чўзмайлик-да, мазкур мистик рақам ҳақидаги фактларимизни дастурхонга тўкайлик.
1-давр
Ўзбек футболи деганда биринчи давр, шак-шубҳасиз, Хиросимадаги афсонавий ғалабалар билан бошланади. Шартли равишда 1994 йилни ўзбек футболининг туғилган куни деб қабул қилиб турамиз, демак. Кетди буёғига, эътибор беринг:
Икки йилдан сўнг Осиё кубоги ўйинларида “титратиб юборажак юрт ташрифи” кутилган лаҳзалар ва… Осиё чемпионатида гуруҳ ўйинлариданоқ уйга қайтганимиз. Бошланди, дермиди ҳалиги фильмда?! Таркибимиз жуда кучли эди ваҳоланки. Бошқа ҳеч бир мусобақада бу қадар кучли йигитлар жам бўлмаган, деб ҳисоблайман.
Ҳай, бунисига чидаш мумкиндир, ахир, тасодифлар ҳам бор-ку дунёда, деб ўзни овутармиз. Бироқ, Франция-98 саралаш баҳсларида қайд этилган муваффақиятсизликка нима дейсиз энди?! Қизиғи шуки, мазкур омадсизлик у қадар шармандали бўлмагани учун ҳали уйғонишни истамадик.
2-давр
Илк уйғонишимиз ёмон бўлди аммо. Ливандаги 2000 йилда ўтказилган Осиё чемпионатида бир тепиб, краватдан ағдариб юбориб уйғотишди бизни. Японлар саккиз бор тепган бўлишса, саудлардан бешта тепки едик кўзимизни очиш учун. Бу қақшатқич зарбаларҳозирда “Пахтакор” метроси олдидаги бинони титратиб юборганди ўшанда.
Ҳаммаси ўзгарди бирдан. Раҳбариятдан тортиб мураббийлар штабигача. Э, ана боринг, футболчилар армияси ҳам бошқа таркиб билан тузилди. Ўзгариш ўзини у қадар оқламаган бўлиши мумкин, бироқ юртимизга футбол шукуҳи қайтди. Терма жамоамиз ўйинлари жиддийлашди. Клубларимиз халқаро майдонларда рақибларига қарши муносиб ўйнай бошладилар. “Пахтакор”нинг аср бошларида Осиё Чемпионлар Лигасида кўрсатган ўйинлари эмасми стадионга мухлисларни оқиб келишини таъминлаган? Ҳа, “Перузи”ю “Бек Теро”лар билан кечган беллашувлар футболимиздаги ўзгаришлар туфайли эди.
3—давр
Мистик рақам эсингизда-я?! 2006 йилги мундиалга қандайдир нотўғри ёзилган шикоят хати туфайли бора олмадик. Натижалар у қадар аламли бўлмагандир, аммо маъмурий ишлардаги нўноқлик ҳалигача кўпчиликка тинчлик бермайди. 2005 йилнинг охирларидаги сирли ҳодисани очиш учун ҳазилакам ҳаракатлар бўлмади. Хуллас, олти йиллик режа ўзини оқлади ва 2006 йилдан ўзбек футболига янги ўзгариш даври кириб келди.
Ўзгариш ҳам турлича бўларкан-да, а?! Кейинги ўзгаришлар бир клуб атрофида кечди – “Бунёдкор”. Буткул ўзгача лойиҳа эди. Терма жамоага даҳли йўқ, лекин берадиган фойдалари бош жамоамизга бориб тақаладиган лойиҳа аста-секин унутилаёзган футболнинг қайта тирилишига туртки бериб юборди. Ривалдою Вилянуэвага қарши ўйнаб, шунинг натижасида шаклланган “Пахтакор” таркиби бир қатор етакчи йигитларни кашф этди. Бу эса, терма жамоамиз ўйинининг жонланишига сабаб бўлди.
Оралиқдаги яна бир ўзгариш ҳақида ҳам илиқ фикрлар билдириб кетсак. Бу на олдингидек раҳбариятнинг ўзгариши, на чет элдан келган футболчилар ҳисобидан, на бир клуб атрофида амалга оширилган катта лойиҳа натижасида, балки биргина мураббийнинг футболга бўлган бўлакча қарашлари боисидан келиб чиққан ўзгариш бўлди. Терма жамоа ўйини чиройлашгани ва футболчилар роҳатланиб ўйнаётганидан хулосага келамизки, бу ўзгариш самаралироқ ва табиийроқ эди.
Сал эслаб ўтайлик, а?! Олти йиллик оралиқда терма жамоамиз бир марта Осиё чемпионатида ўйнаб қайтди, ЖАР-2010 саралашида олдингиларига қараганда ёмонроқ қатнашди. Лекин бу ҳолат уйғонишимизга кифоя қилмас эди. Қандайдир катта воқеа талаб этарди. Талабларига биноан содир бўлди ўша воқеа: Қосимов ўрнига келган Абрамов миллий термамизни анчайин кучли ҳолатга олиб чиққанини ҳамма тан олади. Ҳатто бу мураббийдан ҳамманинг кўнгли тўқ эди. Очкўзлик қурсин, икки қўлни бир оғизга тиқиш ҳам қуриб кетсинки, чиройли кетаётган ишлар аввал олимпиячиларимизнинг ютиб турган ўйинни бой беришлари натижасида Олимпиададан қуруқ қолишлари билан тугади, сўнг мундиалнинг учинчи босқич илк ўйинида Эронга бой берилган аламли баҳс юракларни тилка-пора қилди. Бутунлай ҳужумкор футбол кўрсатган ҳолда енгилиш азобини биринчи марта ҳис қилдик ўшанда. Лекин начора, Абрамовни ишдан олишди. Нега, дейсизми, ОЛТИ ЙИЛ тўлганди-да… Қандайдир мистика борга ўхшайдия бу рақамда?!
4—давр
Кейин нималар бўлганини биласиз. Ёзиш учун жой ажратиш шартмас менимча. Бу даврда ўзбек футболидан кўра Месси-Роналду тўқнашуви қизиқроқ кечди. Кўпроқ шуни томоша қилишди ўзбек мухлислари. Оралиқда иккита мураббий келди. Абрамовнинг ўрнини олган Қосимов бу олти йиллик ичида яхши ва ёмон кунларни бошдан ўтказди. Иш ўзи ёзишгача келган аризаси ва пичоқ суякка қадалган Шимолий Кореядаги ўйин билан тугади. Мураббий ўрнига Бабаян ташрифи!
Олти йилни тўлдириб берувчи натижалардан хабардорсиз, албатта. Ҳозирда термамизнинг мундиалга чиқишга имконияти ҳам бордек. Ўз қўлида турган икки ўйинни ютса –бўлди, ҳамманинг овози ўчади. Лекин, шум қисмат бизга ҳув юқоридаги ўзгаришга олти йил тўлажаклигини айтмоқда-да, нима қиламиз энди?!
5-давр..?
Хайрулла ҲАМИДОВ, «Эрудит Спорт» газетаси.
