Криштиану Роналду Саудия Арабистони клубига текинга ўтган саноқли таниқли футболчилардан бири эди. Ундан кейин “Олтин тўп” соҳиби Карим Бензема “Реал Мадрид”даги яна бир мавсумни рад этди. Собиқ жамоадошлар турли клубларда ўйнашади, аммо бир мамлакатда.
Кейин дарҳол "Челси"нинг 3 нафар футболчиси Саудия Арабистони лигасига ўтди. Бу тўлиқ рўйхат эмас, албатта, трансфер ойнаси ёпилишидан олдин бу яна ҳам кенгаяди. Бу ёзда Саудия Арабистони жаҳон футболининг энг машҳур футболчиларини ўз сафига қўшиб оляпти, лекин нима учун бу содир бўлмоқда ва бундай харид қобилияти Европанинг йирик клублари учун хавф туғдирадими?
Саудия Арабистони яхши молиявий келажакни таъминлаш учун ўз иқтисодиётини бошқа тармоқларга кенгайтирмоқчи. Мамлакат нефт савдоси туфайли ўзини ишончли ҳис қилмоқда, аммо бу ҳар доим ҳам шундай бўлиши ҳақиқат эмас. Улар иқтисодиётни диверсификация қилишлари керак. Улар буни ПИФ, Суверен бойлик жамғармаси орқали амалга оширадилар.
Спорт - мамлакатда, жумладан, футбол лигасини ривожлантирмоқчи бўлган аниқ соҳалардан биридир. Улар ўзларининг дам олиш ва кўнгилочар саноатини яратмоқчи ва Саудия аҳолисининг, 70% 40 ёшдан кичик бўлганларнинг футболга бўлган катта қизиқишидан фойдаланмоқчи.
Саудия Арабистонида футбол жуда машҳур улар ўтган йили Қатарда бўлиб ўтган жаҳон чемпионатида энг кўп қўллаб-қувватланган жамоа бўлишган. Бундан ташқари, уларнинг жамоаси гуруҳ босқичида бўлажак чемпион Аргентинани мағлуб этди. Расмийлар буни мамлакатда туризм ўсишини ошириш йўли сифатида кўрмоқда.
Халқаро Амнистия Саудия Арабистонини инсон ҳуқуқларининг ёмон аҳволини яшириш учун “спорт пулларини ювиш” дастурини юритишда айблади. Бошқа бир ташкилот – Human Rights Watch “Саудия Арабистони инсон ҳуқуқларининг ёмон аҳволидан эътиборни чалғитиш учун йирик кўнгилочар тадбирлар, маданий ва спорт тадбирларига миллиардлаб доллар сарфламоқда”, деди.
Human Rights Watch 2022 йилги Жаҳон ҳисоботида Саудия Арабистонида баъзи ислоҳотлар эълон қилинган бўлса-да, "давом этаётган репрессиялар ва асосий инсон ҳуқуқларига ҳурматсизлик тараққиётга жиддий тўсиқдир" деган хулосага келди. Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг 2018 йилда журналист Жамол Қошиқчининг ўлдирилиши бўйича тергови унинг ўлими “Саудия Арабистони жавобгар бўлган қотиллик эканлигини” аниқлади.
2014 йилда Хитой ва Суперлиганинг туғилиши билан ўхшашликлар борлиги ажабланарли эмас, ўшанда "Челси" юлдузи Оскар ва "Вест Хэм" ҳужумчиси Марко Арнаутович тўсатдан Узоқ Шарққа кўчиб ўтган. Хитойда содир бўлган воқеа бевосита президентнинг буйруғи эди. У Хитойнинг жаҳон чемпионатига мезбонлик қилишини, яхши терма жамоа ва миллий чемпионатни юқори савияда ўтказишини исташини айтди.
Аммо кейин ҳукмрон Хитой Коммунистик партияси фикрини ўзгартирди. Хитойдан Европага пул оқиб келаётгани ва катта миқдорда тўлашга мажбур бўлган хорижликларнинг чўнтагига тушиши уларга ёқмади. Улар буни тугатишга қарор қилишди ва Хитой Суперлигасида қанча хорижлик футболчи бўлиши мумкинлигини назорат қилиш учун кўплаб турли қоидалар ўрнатилди. Аммо саудияликларнинг пули кўпроқ.
Бу жараённинг бошланиши. Олдинроқ Саудия Арабистони яқин беш йил ичида ўз лигасига энг яхши 100 нафар хорижлик футболчини жалб қилмоқчи эканлиги маълум бўлганди. Криштиану Роналду биринчи бўлиб у ерга борди, шундан сўнг саудияликлар Лионель Мессини йилига 400 миллион долларлик катта таклиф билан олишга ҳаракат қилишди, у эса "Интер Майами"га ўтди.
Бу Саудия Арабистонидаги клубларни тўхтата олмади. Маҳаллий лигага бошқа таниқли футболчилар йўл олишди: Нголо Канте, Калиду Кулибали, Эдуард Менди, Сергей Милинкович-Савич. Қачондир Саудия клублари Харри Кейн ёки Эрлинг Холандни қўлга киритишга ҳаракат қилишлари мумкин.
“Уларда инфратузилма мавжуд ва жаҳон чемпионатига мезбонлик қилишлари мумкин. Қатарда бу ажойиб воқеа бўлганига гувоҳ бўлдик. Бу телевизион шартномалар, оммавий ахборот воситалари эътиборини, ҳомийларни ва мамлакатга кўпроқ ташриф буюрувчиларни жалб қилиши мумкин бўлган узоқ муддатли дастур.
Гап нафақат фаолиятини якунлаш арафасида турган футболчилар ҳақида. Саудия Арабистони лигасига ўтишга тайёр бўлган ёш футболчилар борлигини кўриб турибсиз”, деди “Ал-Жазира” футбол клубининг собиқ директори, Яқин Шарқ футбол мутахассиси Муҳаммад Ҳамди Sky Sports нашрига.
Бу ёзда биз Саудия клубларини ҳар бир трансфер миш-мишларида кўрдик. Саудия Арабистонида ўзи хоҳлаган футболчини қўлга киритиш учун пули бор. Фаолиятининг чўққисига чиққан кўплаб футболчилар рад этишлари мумкин, аммо ҳаммаси эмас. Топ-клублар Рубен Невеш ва Милинкович-Савичга қизиқиш билдиришган, бироқ улар Саудия Арабистонига кетишди. Шубҳасиз, кўп нарса пул билан боғлиқ. Демак, трансфер бозорида янги жиддий ўйинчи пайдо бўлди.
