Бу ёзда ҳамма фақат Саудия Арабистони ҳақида гапирди. Дунёда ёрқин трансфер содир бўлса, Саудия клуби уни қабул қилади. Лекин нима учун Саудия Арабистони бу ёзда шунча харажат қилмоқда? Ва бу Хитойдагидек бўлмайдими?
Саудия Арабистони клублари жами 803,7 миллион евро сарфлашди. Мутлақ харажатларнинг энг юқори кўрсаткичлари (кейинги ўринларда рақамлар Transfermarkt'дан олинган):
“Ал-Ҳилол” – 353,1 миллион евро;
“Ан-Наср” – 165,1;
“Ал-Аҳли” - 143,2;
“Ал-Иттиҳод” - 75,8.
Топ 10 энг қиммат трансферлар қуйидагича кўринади:
Неймар (“ПСЖ” – “Ал-Ҳилол”) – 90 миллион евро;
Отавио (“Порту” – “Ан-Наср”) – 60 млн евро;
Малком ("Зенит" - "Ал-Ҳилол") – 60 млн евро;
Рубен Невес (“Вулверхэмптон” – “Ал-Ҳилол”) – 55 млн евро;
Александр Митрович (“Фулхэм” – “Ал-Ҳилол”) – 52,6 ,лм евро;
Фабинё (“Ливерпул” – “Ал-Иттиҳод”) – 46,7 млн евро;
Сергей Милинкович-Савич (“Лацио” – “Ал-Ҳилол”) – 40 млн евро;
Риёд Маҳрез (“Манчестер Сити” – “Ал Аҳли”) – 35 млн евро;
Садио Мане (“Бавария” – “Ал-Наср”) – 30 млн евро;
Рожер Ибанес (“Рома” – “Ал Аҳли”) – 30 млн евро.
Буларнинг барчаси нафақат Саудия Арабистони клубларининг 2023 йил ёзидаги топ трансферлари, балки бутун лига тарихидаги энг қиммат харажатлардир. Энг яхши 10 таликнинг алоҳида эътибори бу ёзда Саудия Арабистонига кўчиб ўтадиган юлдузларнинг хилма-хиллигини кўрсатади. Аммо буни тўлиқ кўрсатиш учун бу рейтинг ҳам етарли бўлмади: Эмерик Ляпорт, Калиду Кулибали, Марсело Брозович, Жордан Хендерсон, Карим Бензема, Н'Голо Канте ва бошқа юлдузлар ҳам жорий трансфер ойнасида маҳаллий лигага ўтишди.
Шу билан бирга, тўртта клубнинг харажатлари Саудия Арабистонидаги тўлиқ трансфер картинасини акс эттирмайди. Олтита клуб ёзда трансферлар учун 2 миллион евродан кўп бўлмаган маблағ сарфлади, яна учта жамоа "кирувчи трансферлар учун сарфланган маблағлари 10 миллион еврога етмади.
Нега Саудия Арабистони бирданига юлдузлар ола бошлади? Ҳаммаси умуммиллий тараққиёт дастури туфайли
Саудия Арабистони Хитой каби тезкор лойиҳами? Хитойликлар фақат кучли футбол лигасини йиғишга ҳаракат қилишди. Қолаверса, бу жуда маҳаллий ва қисқа муддатли эди: қайсидир вақтда Хитой футбол иттифоқи раҳбарияти қиммат хорижлик футболчилар оқими маҳаллий ёш футболчиларнинг ривожланишини тўхтатиб қўйганини англаб етди. Чет эллик футболчиларни харид қилиш устидан назорат кучайтирилди, маошлар тушди. Хитой лигаси ярим йўлда тўхтаб қолди ва аввалги даражасига қайтди.
Саудия Про-лигаси бошқача йўл тутади. Бу кўп жиҳатдан мамлакатнинг глобал дастуридаги аҳамияти билан боғлиқ. Саудия Арабистони расмийлари яқинда халқаро обрўни мустаҳкамлаш билан шуғулланишни бошлади. Футбол эса катта режаларнинг бир қисмига айланди, чунки унинг бутун дунё бўйлаб миллиардлаб мухлислари бор. Шу боисдан катта сармоя киритилфи. Давлат 2028 йилгача ҳар мавсумда трансферлар учун клубларга 2 миллиард евро ажратишни режалаштирмоқда. Яъни, ҳозирда лига клублари бир неча мавсумга юлдузлар билан кучайишди, лекин шу билан бирга, барчаси биргаликда 2023/24 йилги мавсум учун режалаштирилган маблағнинг ярмидан камини сарфлашди.
Чет эллик юлдузлар учун Про-лига раҳбарияти маош чегарасини заифлаштирди ва чегарани юмшатди. Ҳозирда ҳар бир жамоа 8 тагача легионер билан ўйинни бошлаши мумкин.
Оқилона инвестицияларнинг яна бир белгиси бутун чемпионатни ташкил этишдир. Про-лигани дунёда оммалаштириш ва турли масалаларни ҳал қилиш учун мамлакат футбол иттифоқи дунёнинг турли бурчакларидан фикр юритади. Масалан, яқинда Nike компаниясининг собиқ директори Гарри Кук Про-лиганинг бош ижрочи директори бўлди.
Саудия футболи кучли бўлишининг яна бир сабаби соғлом турмуш тарзи оммалашиб бораётганидир. 2018 йилда Саудия Арабистони ҳукумати “Vision-2030” дастурини ишлаб чиқди, унинг асосий тезиси соғлом турмуш тарзини тарғиб қилишдир. Бир неча йиллар давомида ўтказилган тадқиқотлар ва сўровлар шуни кўрсатдики, маҳаллий аҳоли жисмоний маданиятни ёқтирмайди ва кўпинча ортиқча вазндан азият чекади.
Дастур бошлиқларининг режаси спорт учун қулай жойларни яратиш. Амалда бўлганидек, Саудия Арабистони футбол чемпионатига чинакам зўр ўйинчилар оқиб келишяпти.
